Pytanie:
Po zmianie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 627, z późn. zm.) - dalej u.o.p. - do wniosku o wydanie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów załącza się plan nasadzeń zastępczych lub plan przesadzeń.
Czy brak takich załączników jest brakiem formalnym wniosku, np. w sytuacji, gdy wnioskodawca występuje o wydanie zezwolenia ze względu na drzewa zwolnione z opłaty?

Czy jeśli plan nasadzeń zastępczych przewiduje ilość nasadzeń kompensacyjnych zbyt małą -zdaniem organu - to wzywa on wnioskodawcę do dostarczenia nowego planu nasadzeń z większą ilością nasadzeń zastępczych, czy też sam sporządza taki projekt?

Często ten fakt wychodzi na jaw dopiero w trakcie postępowania. W takim razie czy brak zmiany planu nasadzeń przez wnioskodawcę będzie rozpatrywany jako brak formalny wniosku i sprawa pozostanie bez rozpatrzenia, czy też należy odmówić wydania zezwolenia?

Przy usuwaniu drzew obumarłych częstym ubytkiem w przyrodzie są ubytki będące miejscem lęgowym lub noclegowym. Czy działaniami kompensacyjnymi może być instalacja skrzynek lęgowych? Czy istnieje możliwość ujęcia tego w decyzji o wydaniu zezwolenia na usunięcie drzew? Czy też muszą to być nowe nasadzenia?

Odpowiedź:
Jeżeli wnioskodawca nie ma zamiaru dokonywania nasadzeń zastępczych, to nie ma obowiązku dołączania do wniosku planu nasadzeń. W mojej ocenie, nie jest to brak formalny wniosku. Taki plan wnioskodawca dołącza, gdy we wniosku ubiega się o wydanie decyzji uwarunkowanej dokonaniem nasadzeń zastępczych. Wtedy brak planu nasadzeń jest brakiem formalnym wniosku i organ wzywa wnioskodawcę do usunięcia braków formalnych wniosku w terminie 7 dni, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania.

Organ nie jest związany treścią planu nasadzeń. Jeśli uważa, że proponowana liczna sadzonek jest zbyt mała lub miejsce wyznaczone do ich posadzenia jest nieodpowiednie, to zmienia liczbę sadzonek oraz wskazuje inne miejsce. Nie może jednak wzywać wnioskodawcy do przedłożenia nowego lub zmienionego planu nasadzeń. Żaden z przepisów u.o.p. nie uprawnia organu do takich działań. Ewentualne zmiany w planie dokonywane są zatem samodzielnie przez organ.

Decyzja zezwalająca na usunięcie drzew lub krzewów zawiera elementy wskazane w art. 83d u.o.p. W zezwoleniu na usunięcie drzew lub krzewów organ właściwy do jego wydania nie ustala innych warunków niż warunki usunięcia drzew lub warunki związane z dokonaniem nasadzeń zastępczych. Jeżeli drzewo obumarłe jest zasiedlone, np. przez ptaki, to organ wskaże termin usunięcia drzewa poza okresem lęgowym.

Jeżeli za wcześniejszym usunięciem drzewa przemawiać będą konkretne przesłanki uzasadniające wcześniejszy termin wycinki, to zgodę na przeniesienie gniazda, płoszenie ptaków czy ustawienie skrzynek lęgowych w innym miejscu w przypadku ustalenia obowiązku kompensacyjnego związku z realizacją przedsięwzięcia będzie musiał wydać RDOŚ, co zostanie ujęte w zezwoleniu na wycinkę, zgodnie z art. 83d ust. 6 u.o.p.

Jednakże w przypadku wydawania zezwolenia na usunięcie drzewa obumarłego niezwiązanego z realizacją przedsięwzięcia w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1235, z późn. zm.) nie wydaje się postanowień o działaniach kompensacyjnych.

Uzasadnienie:
Plan nasadzeń zastępczych, o którym mowa w art. 83b ust. 1 pkt 9 u.o.p., nie jest obligatoryjnym elementem wniosku o wydanie zezwolenia, jeżeli wnioskodawca we wniosku zaznaczy, że nie planuje dokonywania nasadzeń. Za takim stanowiskiem przemawia użycie przez ustawodawcę wyrażenia „jeżeli są planowane”.

Nie oznacza to jednak, że organ wydający decyzję podzieli stanowisko wnioskodawcy, który nie ma zamiaru dokonywania nasadzeń zastępczych, np. osoby fizycznej, która jest zwolniona z opłat na podstawie art. 86 ust. 1 pkt 2 u.o.p., albo przedsiębiorcy, który woli uiścić opłatę i nasadzeń nie dokonywać.
Wydając decyzję, organ może uwarunkować zezwolenie dokonaniem nasadzeń. Jeżeli na terenie nieruchomości, z której usuwane są drzewa, nie ma możliwości dokonania nasadzeń, to organ może wskazać inne miejsce, przy czym powinna to być nieruchomość gminna.

Pojęcie kompensacji przyrodniczej definiuje art. 3 pkt 8 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.) - dalej p.o.ś.

Przepisy p.o.ś. wiążą kompensację przyrodniczą prawie z każdym przedsięwzięciem wymagającym przeprowadzenia robót budowlanych. W praktyce dotyczy to inwestycji, dla których konieczne jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Tak rozumiana kompensacja jest instrumentem prewencyjnym, zapobiegającym niekorzystnym zmianom w środowisku (przyrodzie).

Ma na celu zrównoważenie negatywnych skutków przedsięwzięcia. Stosuje się ją m.in. w przypadku usuwania drzew z terenów objętych ochroną, np. z obszaru Natura 2000. Działań tych nie ustala jednak organ wydający zezwolenie na usuwanie drzew lub krzewów. Działania takie określane są z reguły w decyzjach środowiskowych, których treść znajduje odzwierciedlenie w zezwoleniu.

W przypadku wydawania zgód na odstępstwo od zakazu niszczenia siedliska w związku z usunięciem drzewa obumarłego RDOŚ może, oprócz zgody na odstępstwo, nakazać przeniesienie gatunku (np. rośliny) czy gniazda w inne miejsce, ale nie nakazuje ustawienia skrzynek lęgowych (które są działaniem kompensującym) w miejsce zniszczonej budki, dziupli czy gniazda. Wtedy warunek taki znajdzie swoje odzwierciedlenie w zezwoleniu na wycinkę.