Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnął 15 kwietnia 2014 r., że art. 34 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest niezgodny z konstytucją (sygn. akt SK 25/11). Przepis stanowił, że od skargi na orzeczenie KIO dotyczącej czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego podjętych po otwarciu ofert pobiera się opłatę stosunkową w wysokości 5 proc. wartości przedmiotu zamówienia w postępowaniu, którego skarga dotyczy, jednak nie więcej niż 5 mln zł.

Określona w art. 34 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wysokość wpisu dla wielu wykonawców stanowi bezpośrednią przyczyną niedochodzenia swoich praw przed sądem. Próg 5 proc., wbrew pozorom, w wielu przypadkach oznacza bardzo wysoki wpis od skargi. Przy kontraktach, których wartość przekracza kilkadziesiąt, a nawet kilkaset milionów złotych, opłata od skargi może sięgać nawet górnej granicy 5 mln zł. Taka kwota opłaty sądowej przekracza w wielu przypadkach możliwości finansowe wielu przedsiębiorców. 

Należy również pamiętać, że opłata od skargi w postępowaniu przetargowym jest liczona od wartości kontraktu, którego przedsiębiorca jeszcze nie dostał. Oprócz tego, tak określone koszty mogą przekraczać marże wykonawcy. W takim wypadku przedsiębiorcy, nawet jeśli są pewni swoich racji, to nie dochodzą swoich praw przed sądem w tego powodu, że jest to dla nich najzwyczajniej nieopłacalne.

Jeszcze w styczniu br. Trybunał Konstytucyjny twierdził, że art. 34 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest zgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej (sygn. akt SK 25/11). 15 kwietnia 2014 r. Trybunał Konstytucyjny zmienił jednak swoje stanowisko wydając wyrok jednoznacznie stwierdzający, że ww. przepis dotyczący opłaty od skargi na orzeczenie KIO w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, jest niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej i ogranicza wykonawcom prawo do sądu.

Trybunał uznał, że wszystkie opłaty dotyczące skarg na orzeczenia Izby, bez względu na to, czy dotyczą czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego podjętych po otwarciu ofert, czy przed otwarciem, powinny być obliczane według reguły wskazanej w art. 34 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Powyższe oznacza, że niezależnie od etapu postępowania o udzielenie zamówienia na którym wykonawca postanowi wnieść do sądu okręgowego skargę na orzeczenie KIO, pobierana od niego będzie stałą opłatą w wysokości pięciokrotności wartości wpisu wniesionego od odwołania.

Opłata stała będzie więc teraz wynosiła:

- 5 x 7.500,00, a więc 37.500 zł – w przypadku postępowań w sprawie udzielenia zamówienia na dostawy w postępowaniach poniżej progów unijnych,

- 5 x 15.000,00, a więc 75.000 zł – w przypadku postępowań w sprawie udzielenia zamówienia na dostawy lub usługi o wartościach równych lub wyższych od progów unijnych,

- 5 x 10.000,00, a więc 50.000 zł – w przypadku postępowań w sprawie udzielenia zamówienia na roboty budowlane o wartościach mniejszych od progu unijnego,

- 5 x 20.000,00, a więc 100.000 zł – w przypadku postępowań w sprawie udzielenia zamówienia na roboty budowlane o wartościach równych lub wyższych od progu unijnego.

W wyroku Trybunał Konstytucyjny nie określił terminu utraty mocy przez art. 34 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, co oznacza, że przestanie on obowiązywać wraz z ogłoszeniem omawianego wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Warto jedynie dodać, że wysokość opłat sądowych w sprawach z zakresu zamówień publicznych jest nadal wysoka. Czas pokaże, czy dokonana zmiana zwiększy liczbę skarg wnoszonych na orzeczenia KIO.

Ewelina Kurowska, Kancelaria Czublun Trębicki