Na wstępie

Warto podkreślić, że w praktyce Inwestor zainteresowany terminowym rozliczeniem inwestowanych środków finansowych najczęściej sprzeciwia się wydłużeniu zakontraktowanego okresu wykonania robót. W tych warunkach o treści aneksów do umowy głównej decyduje w równym stopniu potrzeba ochrony interesu inwestora jak i wykonawcy, przy czym pozycję tego pierwszego należy uznać za silniejszą.

Zgodnie z art. 144 p.z.p. zakazuje się istotnych zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy, chyba że zamawiający przewidział możliwość dokonania takiej zmiany w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz określił warunki takiej zmiany. Zmiana umowy dokonana z naruszeniem powyższego zapisu podlega unieważnieniu.

Przez istotne zmiany umowy w sprawie zamówienia publicznego należy traktować takie, o których wiedza o ich wprowadzeniu do umowy na etapie postępowania o udzielenie zamówienia, wpłynęłaby na krąg podmiotów ubiegających się o to zamówienie, czy też na wynik postępowania.

Polecamy
X Konferencja Zamówień Publicznych: Prawo zamówień publicznych po nowelizacji wdrażającej dyrektywy UE
  • rzetelna i aktualna wiedza

 

Art. 144 ust. 1 p.z.p. krępuje w pewnym zakresie kontrahentów w zakresie modyfikacji stosunku zobowiązaniowego w sposób odmienny od SIWZ i dopuszcza taką możliwość tylko w sytuacjach wymienionych wyczerpująco w tym przepisie. Dotyczyć on może zatem zmiany poszczególnych istotnych postanowień umownych w drodze zgodnych oświadczeń woli wszystkich podmiotów stosunku zobowiązaniowego, natomiast nie może być źródłem roszczenia w braku zgody wszystkich kontrahentów o ingerencję w treść umowy w drodze orzeczenia sądowego.

Z praktyki sądowej

W trakcie robót okazało się, że prace napotykają nieprzewidziane trudności, czego efektem było sporządzenie 8 protokołów konieczności i 7 aneksów do umowy. Do istotnych przeszkód w terminowym wykonaniu umowy należało przede wszystkim to, że przedłożone przez inwestora wymagane projekty i dokumentacja budowlana nie przewidywały wszystkich okoliczności związanych z uwarunkowaniami wodno-gruntowymi. Zanotowano  przestój spowodowany potrzebą zmian w zakresie fundamentowania budowanych obiektów. Stwierdzono brak stabilności konstrukcji budynku głównego, pomimo wykonywania go zgodnie z projektem technicznym.

Sąd, w celu ustalenia, w jakim rozmiarze czasowym miały wpływ na opóźnienie w zakończeniu przedmiotu umowy: zmiany rozwiązań projektowych w zakresie posadowienia budynku w związku z niedostateczną nośnością gruntów i wydanie dokumentacji dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego. Sąd podzielił wnioski sporządzonej opinii i przyjął, że główną przyczyną opóźnień była niewłaściwie przygotowana dokumentacja techniczna.

Biegły potwierdził także, iż była ona uzupełniana przez stosunkowo długi okres w sumie 49 dni. Odpowiadając z kolei na dalsze pytanie - ile dni zajęły dodatkowe roboty wykonane przez pozwanych, uwzględniając warunki funkcjonowania ich przedsiębiorstw, biegły podał, że przy zatrudnieniu 8 pracowników jak dotychczas, okres ten wyniósłby 27 dni roboczych.

W tym stanie rzeczy, Sąd ocenił, że stosownie do nowego terminu zakończenia robót, który był wyznaczony na dzień 31 października 2012 r. i zakresu opóźnienia wynoszącego 23 dni, od którego powód dochodzi kar umownych, suma przeszkód, których wykonawcy doznali przy wykonywaniu tej inwestycji oraz czas niezbędny na wykonanie robót dodatkowych, czyni żądanie zapłaty tych kar niezasadnym.

W konsekwencji doszedł do wniosku, że w sprawie nie nastąpiła zwłoka, a jedynie opóźnienie, które jest następstwem okoliczności, za które wykonawcy robót nie ponoszą odpowiedzialności. Brak zatem podstaw do uznania odpowiedzialności pozwanych w rozumieniu art. 471 k.c. Sąd podkreślił bowiem, że oceniając przyczyny zwłoki, należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności, jakie wystąpiły w trakcie realizacji inwestycji. W niniejszej sprawie zaś wykonawcy natrafiali na permanentne przeszkody związane z zaniechaniami powódki.

Konkluzja

Realizacja zadania inwestycyjnego przez wykonawcę wyłonionego w trybie zamówienia publicznego finansowanego nie tylko ze środków własnych gminy, ale również źródeł zewnętrznych (dotacji, środków unijnych itp.) nie pozwala na swobodną zmianę istotnych warunków zamówienia (zob. art. 144 ust. 1 Prawa zamówień publicznych), a inwestor zainteresowany terminowym rozliczeniem inwestowanych środków finansowych najczęściej sprzeciwia się wydłużeniu zakontraktowanego okresu wykonania robót. W tych warunkach o treści aneksów do umowy głównej decyduje w równym stopniu potrzeba ochrony interesu inwestora jak i wykonawcy, przy czym pozycję tego pierwszego należy uznać za silniejszą.

Za istotną należy uznać taką zmianę, która wprowadza warunki, które gdyby zostały ujęte w ramach pierwotnej procedury udzielania zamówienia, umożliwiłyby dopuszczenie innych oferentów niż ci, którzy zostali pierwotnie dopuszczeni, lub umożliwiłyby dopuszczenie innej oferty niż ta, która została pierwotnie dopuszczona, a nadto pozwoliłaby oferentom przedstawić znacząco odmienną ofertę.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 grudnia 2015 r. I ACa 751/15