Czy urząd miasta ma obowiązek zwiększyć odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w stosunku do emerytów?

Czy pracodawca ma prawo zrezygnować z prowadzenia kilku rodzajów działalności i wypłacić pracownikom jednorazowo świadczenia urlopowe (wysokość świadczenia w zależności od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej)?

Czy zatrudnieni emeryci mają prawo do takiego świadczenia?



Odpowiedź

Zwiększenie odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w odniesieniu do emerytów, nad którymi pracodawca sprawuje opiekę socjalną, ma charakter fakultatywny. W myśl bowiem art. 5 ust. 5 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych , pracodawcy przysługuje prawo zwiększenia funduszu o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia za pracę na każdego emeryta uprawnionego do opieki socjalnej. Nie jest natomiast do tego zobligowany.

Jako że wskazany pracodawca należy do jednostek sektora finansów publicznych, nie dysponuje – zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych – możliwością rezygnacji z tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Nie jest także uprawniony do wypłacania pracownikom świadczenia urlopowego w zamian za tworzenie ww. funduszu. Rozwiązanie takie przewidziane jest jedynie w odniesieniu do pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, którzy nie prowadzą działalności w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (art. 3 ust. 3 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych ). W świetle art. 3 ust. 4-6 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych świadczenie urlopowe jest ściśle związane z osobą pracownika i w konsekwencji nie przysługuje emerytom lub rencistom.
Ustawodawca na gruncie aktualnie obowiązujących regulacji prawnych różnicuje sytuację pracodawców w kontekście powinnoś

ci prowadzenia działalności socjalnej. W myśl art. 3 ust. 3 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, o ile nie prowadzą działalności w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, mogą tworzyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych lub wypłacać pracownikom świadczenie urlopowe. Na mocy art. 4 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych uprawnieni są oni także do całkowitej rezygnacji z tworzenia ww. funduszu. Swobody takiej nie pozostawia ustawodawca pracodawcom prowadzącym działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (w brzmieniu art. 3 ust. 2 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r.). W myśl art. 3 ust. 2 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych pracodawcy ci obowiązani są tworzyć fundusz bez względu na stan zatrudnienia. Nie mają ponadto możliwości dokonania wyboru pomiędzy realizacją powyższego obowiązku a wypłatą świadczenia urlopowego (wynikającą z rezygnacji z tworzenia funduszu). Podkreślić należy jednak, iż przewiduje się pewne odstępstwa od tej zasady, m.in. w zakresie przewidzianym przepisami Karty Nauczyciela . Brak natomiast tego rodzaju odrębności na gruncie ustawy o pracownikach samorządowych . W związku z tym należy uznać, iż we wskazanych okolicznościach pracodawca nie będzie miał możliwości odstąpienia od tworzenia funduszu na rzecz wypłacania pracownikom świadczeń urlopowych.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. 2006 r. Nr 97, poz. 674)
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458)