Spółka zadeklarowała do opodatkowania podatkiem od nieruchomości grunty, budynki oraz budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jednocześnie, w złożonej deklaracji spółka wykazała budowle infrastruktury portowej, budowle infrastruktury dostępu do portów i przystani morskich oraz zajęte pod nie grunty - zwolnione na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. 1991 Nr 9 poz. 31.).

Prezydent miasta określił spółce wysokość zobowiązania w podatku od nieruchomości w wyższym wymiarze. Organ wyjaśnił, iż z momentem gdy spółka stała się użytkownikiem wieczystym działek stanowiących grunt pod morskimi wodami wewnętrznymi - wraz z tym gruntem nie przejęła żadnych obiektów budowlanych (budowli) na nich umiejscowionych. Organ uznał, że budowle, jako niespełniające przesłanek zawartych w art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich (Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz. 969 ze zm.), z uwagi na ich oddanie w posiadanie zależne i utratę ich ogólnodostępnego charakteru - nie stanowiły budowli infrastruktury portowej w rozumieniu ustawy i nie podlegały zwolnieniu.


NSA rozpatrując sprawę uznał, iż nie można zgodzić się z poglądem, że wynajmowanie, wydzierżawianie infrastruktury portowej w istocie prowadzi do ograniczenia bądź wyłączenia ogólnodostępności infrastruktury portowej, o której mowa w art. 2 pkt 4 ustawy o portach i przystaniach morskich. Tę ogólnodostępność zapewniają bowiem przepisy prawa administracyjnego, które obowiązują także podmioty zarządzające infrastrukturą portową, i których obowiązywania nie mogą wyłączyć umowy cywilnoprawne. O ogólnodostępności jest też mowa w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 3 grudnia 2003 r. w sprawie określenia akwenów portowych oraz ogólnodostępnych obiektów, urządzeń i instalacji wchodzących w skład infrastruktury portowej dla każdego portu o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej (Dz. U. Nr 219, poz. 2160), a także w zarządzeniu nr 12 Dyrektora Urzędu Morskiego z Gdyni z dnia 14 czerwca 2005 r. – Przepisy portowe (publ. BIP UM w Gdyni), stwierdzające ogólnodostępność obiektów, urządzeń i instalacji infrastruktury portowej. Z tych okoliczności wynika, że zawierane umowy cywilnoprawne nie mogą ograniczyć ogólnej dostępności do infrastruktury, a ograniczenia mogą wynikać tylko z przepisów prawa.


NSA podkreślił, iż wyłącznymi beneficjentami zwolnienia podatkowego są podmioty zarządzające portami, a skład akcjonariuszy spółek dodatkowo wzmacnia ten pogląd, gdyż podmioty prawa publicznego są większościowymi ich akcjonariuszami, co czyni to zwolnienie poniekąd zwolnieniem o charakterze technicznym. Potwierdza też pogląd, że zwolnienie, o jakim mowa ma charakter zwolnienia przedmiotowo-podmiotowego, a nie tylko przedmiotowego. Wynika to z tego, że o przedmiotowym charakterze zwolnienia rozstrzyga w istocie tylko treść art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, a taka wykładnia obejmująca tylko część normy prawnej jest niedopuszczalna. Jeżeli więc uwzględnić także treść art. 2 pkt 4 i art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o portach i przystaniach morskich, które łącznie tworzą normę prawną, wprowadzającą zwolnienie podatkowe - to nie można nie dostrzegać, że zwolnienie odnosi się wprost do podmiotów zarządzających portem. NSA podkreślił, iż nie budzi w orzecznictwie sądów administracyjnych wątpliwości, iż zwolnienie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, nie przysługuje podmiotom zarządzającym infrastrukturą portową w oparciu o zawierane umowy z podmiotami zarządzającymi portami. Zatem, gdyby przyjąć wykładnię, wedle której fakt wynajmowania, wydzierżawiania bądź oddawania odpłatnego infrastruktury portowej do korzystania podmiotom innym niż podmiot zarządzający portem powodowałoby utratę zwolnienia podatkowego, to prowadziłoby to do sytuacji, w której ze zwolnienia tego nie mógłby korzystać żaden podmiot. Taka wykładnia powołanych przepisów byłaby sprzeczna z ich ratio legis, bowiem zwolnienie podatkowe byłoby regulacją pustą.

Natomiast przyjęcie wykładni odmiennej, a więc utrzymującej zwolnienie z podatku od nieruchomości dla podmiotów zarządzających portami - mimo oddawania infrastruktury portowej przez te podmioty zarządzające w najem lub dzierżawę - prowadzi do zwiększenia ich możliwości finansowych (działanie stymulujące) w celu realizacji ich zadań ustawowych, a więc przede wszystkim na budowę, rozbudowę, utrzymanie i modernizację tej infrastruktury, a także na pozyskiwanie gruntów na potrzeby rozwoju portu. Zwrócić przy tym uwagę trzeba też na to, że odmienna wykładnia prowadziłaby do zrywania, albo zaniechania wynajmu i dzierżawy co po pierwsze - zmniejszyłoby wpływy środków do podmiotów zarządzających portem, a po drugie - unicestwiłoby możliwości, jakie podmioty zarządzające wykonują w zakresie utrzymania czy modernizacji tej infrastruktury. Byłaby to więc wykładnia przepisów, która w istocie przeczyłaby ratio legis tego zwolnienia podatkowego, a więc byłaby sprzeczna z celem tej regulacji – zwrócił uwagę NSA.

Na podstawie:
Wyrok NSA z 12 lipca 2013 r., sygn. akt II FSK 678/13