Oceny oddziaływania na środowisko są ważnym narzędziem polityki środowiskowej, przynoszącym korzyści zarówno dla środowiska jak również społeczno-ekonomiczne. Jako główne przyczyny zmian Komisja Europejska wymienia: problemy z implementacją, słabości wynikające z proceduralnego charakteru obecnej dyrektywy, niekonsekwencje, pewne powtórzenia prowadzące do opóźnień i zwiększające koszty całego procesu.

Najbardziej są potrzebne zmiany w następujących obszarach:

screeningu (preselekcji)

czyli postępowania, które ma rozstrzygnąć o konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Dotyczy ono przedsięwzięć z załącznika nr 2 do dyrektywy 2011/92/UE, czyli mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Znaczące różnice w implementacji przepisów dotyczących screeningu w państwach członkowskich powodują, że w niektórych z nich obowiązek przeprowadzania oceny jest nakładany zbyt często nawet dla przedsięwzięć powodujących mniejsze oddziaływanie na środowisko, tworząc niepotrzebne bariery. W innych – wprost przeciwnie – zbyt liberalna implementacja prowadzi do sytuacji, w której przedsięwzięcia niezasadnie unikają przeprowadzenia oceny. Komisja zauważyła, że najwięcej zarzutów związanych z naruszeniem ocen oddziaływania na środowisko dotyczy właśnie etapu screeningu. Celem zmian jest doprowadzenie do tego, że ocena oddziaływania na środowisko będzie przeprowadzana zawsze tam, gdzie jest to konieczne.

jakość analiz środowiskowych

Prawidłowość decyzji środowiskowych jest zdeterminowana jakością danych wykorzystanych w raporcie środowiskowym i rzetelnością oceny. Co prawda dyrektywa wprowadza wymagania odnoszące się do samej procedury, to jednak warunki co do samej oceny zostały określone wyłącznie przez ustawodawstwa krajowe. Prowadzi to często do niskiej jakości, czy wręcz braków w danych będących podstawą ocen (dotyczy to również nowych zagadnień środowiskowych takich jak zmiany klimatu, ryzyka katastrofy, bioróżnorodności). Tymczasem kompletne dane wykorzystane do oceny są podstawą właściwych decyzji środowiskowych, a te podnoszą społeczną akceptację projektu, zapobiegają kosztownym opóźnieniom i sporom.

doprowadzenie do większej spójności

pomiędzy przepisami odnoszącymi się do ocen w ramach jednej dyrektywy, jak również większej koordynacji z innymi unijnymi dyrektywami np. dyrektywą w sprawie emisji przemysłowych (dyrektywa 2010/75/UE), dyrektywą habitatową (dyrektywa 92/43/EWG), dyrektywą w sprawie strategicznych ocen oddziaływania na środowisko (dyrektywa 2001/42/WE). Jest to obszar szczególnie istotny, ze względu na brak koordynacji będący często przedmiotem rozstrzygnięć ETS.

Założono 2 podstawowe cele zmian:

  1. Wzmocnienie jakości ocen oddziaływania na środowisko poprzez wprowadzenie nowych albo poprawę obecnych przepisów. Szczegółowe zmiany dotyczą etapu screeningu, określenia treści i uzasadnienia raportu oraz decyzji środowiskowej. Wzmocnienie wpływu innych organów biorących udział w ocenie, jak również wyników postępowania transgranicznego. Dostosowanie regulacji do nowych wyzwań środowiskowych (np. zmiany klimatu, bioróżnorodność, efektywność wykorzystania zasobów).
  2. Wzmocnienie spójności i osiągnięcie efektu synergii z innymi przepisami unijnymi, powiązane z uproszczeniem procedur. Cel ma zostać osiągnięty przez usprawnienie i wprowadzenie ram czasowych dla części etapów postępowania ocenowego.


Przykładowe szczegółowe propozycje zmian zaproponowane przez Komisję Europejską są następujące:

  • zmiana w zakresie definicji, w tym definicji przedsięwzięcia, tak aby obejmowało on również rozbiórkę. Zaproponowano definicję oceny oddziaływania na środowisko.
  • w zakresie screeningu – doprowadzenie do tego, że ocena będzie nakładana na przedsięwzięcia, które rzeczywiście jej wymagają, czyli np. te dotyczące wykorzystywania i oddziałujące na cenne zasoby, przedsięwzięcia umiejscowione we wrażliwych lokalizacjach, czy potencjalnie wywołujące niebezpieczne lub nieodwracalne skutki. Na przykład ocena oddziaływania na zdrowie ludzi i zasoby naturalne dla przedsięwzięć polegających na poszukiwaniu gazu łupkowego. Zmiany będą dotyczyły kryteriów już wykorzystywanych w screeningu dotyczących kumulowania oddziaływań oraz dodania nowych odnoszących się do nowych wyzwań w zakresie ochrony środowiska. Rozstrzygniecie kończące preselekcję będzie uzasadniane i dostępne publicznie.
  • wprowadzenie obowiązkowego etapu scopingu, czyli określania zakresu raportu środowiskowego.
  • wprowadzenie mechanizmów kontrolujących jakość danych zawieranych w raportach środowiskowych poprzez wprowadzenie obowiązku, aby sprawozdanie o oddziaływaniu na środowisko było przygotowane i weryfikowane przez akredytowanych i posiadających kwalifikacje techniczne ekspertów.
  • wzmocnienie dotyczące obowiązkowego przeprowadzenia oceny rozwiązań alternatywnych. Obligatoryjny monitoring zostanie wprowadzony dla projektów, które mają znaczące negatywne oddziaływanie na środowisko. Organy wydające decyzje środowiskowe będą zobowiązane do lepszego ich uzasadniania.
  • poszczególne etapy oceny zostaną zoptymalizowane, a ich harmonizacja zwiększy pewność prawną. W szczególności dla głównych etapów oceny zostaną wprowadzone ramy czasowe.

Będą to co do zasady: dla screeningu 3 miesiące, dla konsultacji społecznych okres od 30 do 60 dni (ile dokładnie zdecyduje państwo członkowskie), wydawanie decyzji środowiskowej – do 3 miesięcy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, terminy mogą ulec wydłużeniu.

Zaproponowane zmiany są bardzo obszerne i znaczące. Dotyczą wszystkich istotnych zagadnień regulowanych przez dyrektywę 2011/92/UE. Jeżeli zostaną przyjęte, będą wymagały zmiany w polskich przepisach regulujących postępowanie dotyczące ocen oddziaływania na środowisko m.in. w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o dostępie do informacji o środowisku, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.).

Z informacji przedstawionych przez Komisję Europejską dotyczących harmonogramu prac wynika, że propozycje zostaną przesłane do prac w Parlamencie Europejskim oraz Radzie, celem przyjęcia w zwyklej procedurze ustawodawczej. Oczekuje się, że nowe regulacje wejdą w życie w marcu 2014 roku.

Zobacz tekst zmian>>>