Obrona przed skorzystaniem z gwarancji zabezpieczenia należytego wykonania umowy

Celem wniosku o zabezpieczenie należytego wykonania umowy jest uchronienie wykonawcy przed stratami wiążącymi się z nieuzasadnioną realizacją przez zamawiającego wierzytelności wynikających z udzielonej mu na zlecenie wykonawcy gwarancji należytego wykonania umowy - pisze Dariusz Ziembiński, ekspert BCC ds. zamówień publicznych.

W okresie gwarancji, gdy zamawiający posiada zabezpieczenie w zakresie usunięcia wad i usterek, najczęściej w postaci gwarancji ubezpieczeniowej, egzekucja roszczeń, które zgłasza zamawiający nie stanowi dla niego żadnego problemu i co do zasady przeprowadzana jest błyskawicznie.

Na przykładzie gwarancji ubezpieczeniowej wskazać należy, że wystarczy w takim przypadku oświadczenie zamawiającego, który jest beneficjentem takiej gwarancji, że jego zdaniem wykonawca nie usunął wszystkich zgłoszonych usterek w wyznaczonym terminie. W takiej sytuacji wykonawca może kwestionować nie tylko sam fakt odpowiedzialności za usterki ale też oszacowaną przez zamawiającego wysokość kosztów usunięcia wad i usterek. Skoro działania zamawiającego zmierzają bezpośrednio do uzyskania kwoty przez niego kosztem wykonawcy, zdaniem tego ostatniego nienależnej, winien on w takiej sytuacji przedsięwziąć środki zaradcze.

Dla ochrony swoich uzasadnionych interesów prawnych powinien złożyć pozew o ustalenie nieistnienia prawa zamawiającego do żądania spełnienia przez gwaranta wypłaty sumy gwarancyjnej z gwarancji ubezpieczeniowej właściwego usunięcia wad i usterek udzielonej na zlecenie wykonawcy.

W celu tymczasowego zabezpieczenia własnych interesów, na czas procesu, który często może trwać latami, konieczne jest uzyskanie przez wykonawcę zabezpieczenia przysługującemu mu roszczenia o ustalenie nieistnienia prawa zamawiającego do żądania spełnienia przez gwaranta wypłaty sumy gwarancyjnej.
Orzeczenie o zabezpieczeniu, daje wykonawcy szansę, że uniknie grożącej mu niepowetowanej szkody, którą z pewnością będzie dotknięty, jeżeli Sąd nie zablokuje wypłaty sumy z gwarancji ubezpieczeniowej. Zabezpieczenie jest więc środkiem przejściowym do czasu rozstrzygnięcia sporu pomiędzy wykonawcą, a zamawiającym w zakresie braku usunięcia niektórych wad, jeżeli wykonawca wniesie powództwo o ustalenie nieistnienia prawa zamawiającego do żądania spełnienia przez gwaranta wypłaty sum gwarancyjnych z gwarancji ubezpieczeniowej właściwego usunięcia wad i usterek udzielonej na zlecenie wykonawcy.

Podstawą prawną omawianego żądania jest art. 730 § 1 kpc, zgodnie z którym w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać zabezpieczenia. Dalej zgodnie z art. 730(1)§ 1 kpc, udzielenie zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Pojęcie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia definiuje art. 730(1) § 2 kpc, w myśl którego interes ten istnieje wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Zauważyć w tym miejscu też trzeba, że interes prawny w rozumieniu art. 189 kpc oznacza potrzebę prawną, wynikającą z sytuacji prawnej, w jakiej znajduje się powód. Może on wynikać tak z bezpośredniego zagrożenia prawa powoda albo zmierzać do zapobieżenia takiemu zagrożeniu.

Nadto Sąd Najwyższy zwraca uwagę, że interes prawny występuje także wtedy, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa. W każdym przypadku powód musi udowodnić, że ma interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia względem konkretne go podmiotu (pozwanego), który co najmniej potencjalnie stwarza zagrożenie dla jego prawnie chronionych interesów, a sam skutek jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego praw przez definitywne zakończenie istniejącego między stronami sporu lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu w przyszłości takiego sporu, tj. obiektywnie odpadnie podstawa jego powstania.

Dlatego też wykonawca kwestionujący swoją odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, czy też zobowiązań wynikających z tytułu gwarancji jakości może wytoczyć powództwo o ustalenie nieistnienia prawa do uzyskania przez zamawiającego określonego świadczenia, czy to o charakterze odszkodowawczym, czy to gwarancyjnym.
Nie ulega wątpliwości, że taki wykonawca zmierza do wiążącego przesądzenia, czy i jakiego rodzaju roszczenia mogą zostać przeciwko niemu podniesione i skutecznie zrealizowane. Co więcej, dochodzenie takich roszczeń można domagać się poprzez ustalenie, iż zamawiającemu nie przysługuje wypłata świadczenia z gwarancji ubezpieczeniowej usunięcia wad i usterek, skoro nie przysługują mu – przynajmniej na razie – roszczenia z tytułu niewykonania przez wykonawcę zobowiązania do usunięcia wad i usterek.

Należy podkreślić, że aby zabezpieczenie było udzielone, przesłanki warunkujące udzielenie takiego zabezpieczenia, tj. uprawdopodobnienie istnienia roszczenia oraz interesu prawnego w jego udzieleniu muszą wystąpić łącznie.

Dariusz Ziembiński, ekspert BCC ds. zamówień publicznych

Źródło: www.bcc.org.pl