Absolutnie nie należy negować potrzeby uchwalenia niżej wymienionych ustaw. Wręcz przeciwnie, są one potrzebne i niezbędne do właściwego procesu zarządzania w gospodarstwach rolnych. Należy zakwestionować jednak sposób nałożenia dodatkowych obowiązków na samorządy terytorialne, z pominięciem kosztów z tego wynikających, mimo że te koszty mogą okazać się wcale nie duże.
Na podstawie dyspozycji art. 4 pkt. 2 i 3 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 z późn.zm., dalej u.u.o. ), posiadacze gospodarstw rolnych są zobowiązani ubezpieczyć się od odpowiedzialności cywilnej (tzw. ,,ubezpieczenie OC rolników”) oraz dokonać ubezpieczenia budynków wchodzących w skład tych gospodarstw od ognia i innych zdarzeń losowych (tzw. ,,ubezpieczenia budynków rolniczych”). Z kolei mocą art. 1 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz.U. Nr 150, poz. 1249 z późn. zm., dalej u.u.u.r. ), producenci rolni są zobowiązani do zawierania i wykonywania umów obowiązkowego ubezpieczenia upraw od określonego ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych w rolnictwie. Szkody mogą być spowodowane przez: huragan, powódź, zalania terenów w następstwie podniesienia się poziomu wód płynących lub stojących, zalania terenów wskutek deszczu nawalnego, spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich i podgórskich, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcie się ziemi, usuwanie się ziemi, suszę, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne oraz ubój z konieczności. Rolnik, który nie spełnił obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, zgodnie z warunkami tego ubezpieczenia określonymi w ustawie, jest obowiązany wnieść opłatę za niespełnienie tego obowiązku (art. 10c ust. 6 u.u.u.r. ). Wysokość opłaty stanowi równowartość 2 euro od 1 ha, ustaloną przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. Opłata za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego jest wnoszona na rzecz gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę rolnika (art. 10c ust. 9 u.u.u.r. ).
Obowiązki wynikające z obu ustaw podlegają kontroli, której przeprowadzenie spoczywa na wójcie (burmistrzu, prezydencie). Przypomnijmy, że kontrola jest działaniem polegającym na badaniu istniejącego stanu rzeczy - zestawienia faktów - z tym, co być powinno i wyciągnięciu stąd wniosków (por. W. Dawidowicz, Zagadnienia ustroju administracji państwowej w Polsce, Warszawa 1970, s. 34). Zatem wójt przeprowadza kontrolę spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC rolników (art. 84 ust. 3 ustawy o u.u.o. ) oraz spełniania obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia budynków rolniczych (art. 84 ust. 4 u.u.o. ). Wójt w myśl art. 10c ust. 11 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich , ma obowiązek kontroli realizacji postanowień ustawy w zakresie spełniania obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego. Organem, uprawnionym do przeprowadzenia kontroli, jednak nie zobowiązanym, jest także starosta, a w zakresie kontroli spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC rolników - także Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.
Spełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego ustala się na podstawie polisy lub innego dokumentu ubezpieczenia, potwierdzającego zawarcie umowy tego ubezpieczenia, wystawionego ubezpieczającemu przez zakład ubezpieczeń, z uwzględnieniem przepisów wykonawczych do ustawy. Osoba kontrolowana, np. rolnik jest obowiązany okazać na żądanie wójta i starosty, lub pracowników w/w organów upoważnionych do kontroli, dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego lub dowód opłacenia składki za to ubezpieczenie.
Jeżeli osoba kontrolowana nie okaże dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego w zakresie OC rolników, lub dowodu opłacenia składki za to ubezpieczenie, organ przeprowadzający kontrolę zawiadamia o tym na piśmie Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny w terminie 14 dni od dnia przeprowadzenia lub zakończenia kontroli. Brak dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego w zakresie ubezpieczenia budynków rolniczych, rodzi po stronie starosty obowiązek zawiadomienia o tym na piśmie wójta właściwego ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego w terminie 14 dni od dnia przeprowadzenia lub zakończenia kontroli. Osoba, która nie spełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, zgodnie z warunkami tego ubezpieczenia jest obowiązana wnieść opłatę na rzecz Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, jeśli dotyczy to ubezpieczeń OC rolników, a na rzecz gminy właściwej ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego, jeśli dotyczy to ubezpieczenia budynków rolniczych. Wysokość opłaty stanowi równowartość w złotych:
1) w ubezpieczeniu OC rolników - 30 euro,
2) w ubezpieczeniu budynków rolniczych - 100 euro.
Jeśli wójt w wyniku przeprowadzonej kontroli, poweźmie informację lub po otrzymaniu zawiadomienia przez starostę, o braku realizacji ustawowych obowiązków w zakresie ubezpieczenia, wzywa wskazaną osobę do uiszczenia, w terminie 30 od dnia doręczenia wezwania, opłaty, albo do przedstawienia dokumentów potwierdzających w roku kontroli zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego. W przypadku dostarczenie dokumentów, opłaty nie pobiera się.
Opłata staje się wymagalna następnego dnia, po upływie 30-dniowego terminu, chyba że w tym okresie zobowiązany udokumentował zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego, lub wniósł powództwo do sądu powszechnego o spełnieniu lub nieistnieniu obowiązku ubezpieczenia. Egzekucji administracyjnej podlega opłata od ubezpieczenia OC rolników. Wówczas tytuł wykonawczy wystawia Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, a do postępowania w tej sprawie stosuje się przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r.o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2005 r., Nr 229, poz. 1954) . Od postanowień wydanych przez Zarząd Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w toku postępowania egzekucyjnego w administracji służy odwołanie do Rady Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.
Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 z późn.zm)
Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz.U. Nr 150, poz. 1249 z późn. zm)
Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.)