Pracodawca zatrudnia pracownika na stanowisku pomoc administracyjna. Pracownik startował w konkursie na referenta w innym dziale, lecz nie wygrał konkursu. Pomimo to został zatrudniony, jako pomoc administracyjna. Pracodawca chce go awansować.

Czy potrzebny jest konkurs na to stanowisko urzędnicze? Czy jeśli nie byłoby konkursu to czy musi on odbyć służbę przygotowawczą i zdać egzamin na jej zakończenie?

Odpowiedź

Możliwość awansu pracownika wskazanego w pytaniu wydaje się wątpliwa, ze względu na wcześniejszy nabór, zakończony dla tegoż pracownika negatywnie. Rodzi to podejrzenia o możliwość dokonania awansu w celu obejścia przepisów ustawy.

Należy raczej zorganizować nabór konkursowy i umożliwić pracownikowi uczestnictwo w nim.

Awansowany na stanowisko urzędnicze pracownik zatrudniony poprzednio na stanowisku nieurzędniczym jest obowiązany odbyć służbę przygotowawczą i przystąpić do egzaminu - jeżeli wcześniej nie był nigdy zatrudniony w samorządzie na stanowisku urzędniczym

Konkurs w jednostce samorządowej należy przeprowadzać na wolne stanowisko urzędnicze. Z kolei wolnym stanowiskiem urzędniczym, jest stanowisko, na które, zgodnie z przepisami ustawy albo w drodze porozumienia (art. 12 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych .):

nie został przeniesiony pracownik samorządowy danej jednostki lub
na które nie został przeniesiony inny pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, posiadający kwalifikacje wymagane na danym stanowisku lub
nie został przeprowadzony na to stanowisko nabór albo, na którym mimo przeprowadzonego naboru nie został zatrudniony pracownik.

Generalnie można uznać, że dopuszczalne jest awansowanie pracownika zatrudnionego na stanowisku nieurzędniczym do stanowiska urzędniczego, przy czym w literaturze pojawiają się poglądy przeciwne, w myśl których w założeniu ustawodawcy przesunięcia wewnętrzne mogą dotyczyć jedynie poszczególnych kategorii pracowników samorządowych, w tym przypadku pracowników zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych. Dlatego też należy przyjąć, że porozumienie stron lub awans wewnętrzny prowadzący do powierzenia stanowiska urzędniczego pracownikowi zatrudnionemu dotychczas w ramach innej grupy stanowisk bez przeprowadzenia naboru są niedopuszczalne (Ł. Pisarczyk "Nowa ustawa o pracownikach samorządowych", PiZS z 2009 r. nr 3, poz. 19). Nie wydaje się jednak, aby pogląd ten był trafny, a to ze względu na brzmienie art. 12 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych ., który wyraźnie mówi, że wolnym stanowiskiem jest stanowisko, na które nie został przeniesiony pracownik samorządowy danej jednostki. Nie ma tu wskazania, że chodzi wyłącznie o pracownika zatrudnionego na stanowisku urzędniczym.

Jednakże w sytuacji wskazanej w pytaniu nabór powinien jednak być zorganizowany, a pracownik zatrudniony, jako pomoc administracyjna powinien stanąć do naboru. Wiąże się to z faktem wcześniejszego przystąpienia do naboru konkursowego przez tego samego pracownika i negatywnym wynikiem naboru dla niego. Awansowanie na urzędnika zatrudnionego na stanowisku nieurzędniczym pracownika, który poprzednio stawał do naboru konkursowego i został oceniony negatywnie przy naborze może tu wskazywać na działanie w celu obejścia przepisów prawa. Czynności prawne, podjęte w tym celu są zaś nieważne (por. art. 58 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) - dalej k.c. w zw. z art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p. i art. 43 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych ).

Jeżeli jednak pracownik samorządowy, zatrudniony na stanowisku nieurzędniczym, zostanie awansowany, to powinien przystąpić do służby przygotowawczej i egzaminu, jeżeli wcześniej nie był zatrudniony na stanowisku urzędniczym.

Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 2-3 ustawy o pracownikach samorządowych , w przypadku osób podejmujących po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, w jednostkach samorządowych, umowę o pracę zawiera się na czas określony, nie dłuższy niż 6 miesięcy, z możliwością wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy za 2-tygodniowym wypowiedzeniem. Dla tych osób organizuje się, w czasie trwania zawartej z nimi umowy o pracę na czas określony służbę przygotowawczą (art. 19 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych ).

Osoba podejmująca po raz pierwszy pracę w samorządzie jest zdefiniowana jako osoba, która nie była wcześniej zatrudniona w jednostkach, o których mowa w art. 2 ustawy o pracownikach samorządowych , na czas nieokreślony albo na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, i nie odbyła służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym (art. 16 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych ). Przyjąć należy, że przepisy powyższe tj. art. 16 ust. 2-3 ustawy o pracownikach samorządowych odnoszą się jedynie do osób podejmujących pracę po raz pierwszy (w rozumieniu ustawy o pracownikach samorządowych ) na stanowisku urzędniczym bądź kierowniczym stanowisku urzędniczym (pismo Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 sierpnia 2009 r., BMK-0660-e:1693/2009/PO).

Istnieje jednak możliwość zwolnienia pracownika ze służby przygotowawczej. Zwolnienie to następuje na umotywowany wniosek osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony. Kierownik jednostki (pracodawca) może zwolnić z obowiązku odbywania służby przygotowawczej o ile wiedza lub umiejętności pracownika umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych. Zwolnienie ze służby nie jest jednak zwolnieniem z egzaminu - pracownik powinien do niego przystąpić, a dopiero zaliczenie egzaminu z wynikiem pozytywnym umożliwia zatrudnienie go na stałe na stanowisku urzędniczym (art. 19 ust. 5-7 i 9 ustawy o pracownikach samorządowych ).

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458)