W przepisie tym zmianie uległ ust. 1 normujący, jakie wymagania formalne powinien spełniać wniosek wszczynający postępowanie w tej sprawie (doprecyzowano wymagania w zakresie wskazania miejsc i sposobu magazynowania i gromadzenia odpadów oraz stosowanych procesów unieszkodliwiania lub odzysku odpadów). Z punktu widzenia badania zgodności decyzji określających zasady wykonywania działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów (w tym również pozwoleń zintegrowanych) dużo ważniejsze są jednak postanowienia znowelizowanego art. 27 ust. 2 ustawy o odpadach określającego, co powinno być uregulowane w zezwoleniu, i tak:
– pkt 2 tego przepisu otrzymał brzmienie: „miejsce i dopuszczalne metody odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, ze wskazaniem procesu odzysku lub unieszkodliwiania zgodnie z załącznikami 5 lub 6 do ustawy, oraz opis procesu technologicznego”,
– pkt 4 tego przepisu otrzymał brzmienie: „miejsce i sposób magazynowania odpadów, a w przypadku działań polegających na przetwarzaniu odpadów zawierających azbest w urządzeniach przewoźnych – wskazanie sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów”,
– pkt 6 otrzymał brzmienie: „czas obowiązywania zezwolenia, który w przypadku działań polegających na przetwarzaniu odpadów zawierających azbest w urządzeniach przewoźnych, nie może być dłuższy niż 5 lat”.

W związku z tym, badając zgodność zezwoleń wydanych przed dniem wejścia w życie ustawy o zmianie ustawy o odpadach, należy sprawdzić, czy określone w nich wymagania w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów spełniają wskazane wyżej standardy (oczywiście reguły te znajdują zastosowanie również w odniesieniu do pozwoleń zintegrowanych). Jeżeli z dokonanej oceny będzie wynikało, że w zezwoleniu wszystkie wymienione obowiązki i ograniczenia zostały określone, to nie będzie zachodziła konieczność jego zmiany z powodu nowelizacji postanowień art. 27 ustawy o odpadach . Natomiast jeżeli oceniana decyzja nie będzie spełniała któregoś z aktualnych wymagań, to – zgodnie z postanowieniami art. 12 ust. 1 ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw – będzie ona musiała być na wniosek zarządzającego składowiskiem odpadów zmieniona.

Kolejna istotna zmiana z punktu widzenia podmiotów korzystających ze środowiska wynika z nowelizacji postanowień art. 36 ustawy o odpadach , w którym dodano rozwiązania nakładające na wytwórców odpadów lub ich posiadaczy obowiązek opracowania charakterystyki odpadów oraz zmieniające zasady ewidencjonowania odpadów. Zmiany te wynikają jednak bezpośrednio z mocy prawa i nie przekładają się ani bezpośrednio, ani pośrednio na treść decyzji stanowiących podstawę wytwarzania lub zagospodarowania odpadów i dlatego w dalszej części tego opracowania nie będą stanowiły przedmiotu szczegółowej analizy.

Następną ważną zmianą z punktu widzenia postanowień decyzji stanowiących podstawę unieszkodliwiania odpadów wprowadzono do art. 42 ustawy o odpadach , którego ust. 1a zakazuje unieszkodliwiania zakaźnych odpadów medycznych lub zakaźnych odpadów weterynaryjnych innymi metodami niż te, które prowadzą do obniżenia zawartości ogólnego węgla organicznego do 5% w tych odpadach. Zakazuje się również w tym samym przepisie ich unieszkodliwiania przez „współspalanie”. Jeżeli zatem w pozwoleniu na korzystanie ze środowiska lub zezwoleniu na prowadzenie działalności zostały określone inne metody unieszkodliwiania odpadów medycznych lub weterynaryjnych, to zgodnie z regułami wynikającymi z art. 12 ust. 1 ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw będą one w tej części musiały być zmienione.

Z punktu widzenia obowiązków dostosowawczych bardzo istotna jest również nowelizacja postanowień art. 53 ustawy o odpadach stanowiących podstawę do zatwierdzania instrukcji eksploatacyjnej składowiska odpadów. Zgodnie bowiem z postanowieniami ust. 2 pkt 15 tego przepisu po omawianej nowelizacji wniosek o zatwierdzenie instrukcji eksploatacyjnej składowiska odpadów powinien zawierać plan awaryjny, w szczególności na wypadek wykrycia zmian w jakości wód gruntowych z powodu emisji substancji ze składowiska odpadów. Odzwierciedleniem tego jest nowelizacja również postanowień art. 53 ust. 4 ustawy o odpadach  polegająca na dodaniu do tego przepisu pkt 14 określającego, że decyzja zatwierdzająca instrukcję eksploatacji składowiska musi zawierać plan awaryjny w szczególności na wypadek wykrycia zmian w jakości wód gruntowych z powodu emisji substancji ze składowiska odpadów. W tym zakresie sytuacja jest więc bardzo klarowna, gdyż żadne instrukcje eksploatacji składowiska zatwierdzane przed dniem wejścia w życie ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw nie zawierały planu awaryjnego, a zatem co najmniej o postanowienia z nim związane będą musiały być one zmodyfikowane. Obowiązek opracowania i zatwierdzenia planu awaryjnego nie przekłada się jednak automatycznie na postanowienia innych decyzji stanowiących podstawę korzystania ze środowiska lub prowadzenia działalności związanej z zagospodarowaniem lub unieszkodliwianiem odpadów (w tym również pozwolenia zintegrowane). Decyzje, jakie musi uzyskać zarządzający składowiskami odpadów, mają bowiem charakter komplementarny i w żadnym przypadku obowiązki z nich wynikające nie powinny być powtarzane w innych orzeczeniach. W praktyce oznacza to, że jeżeli plan awaryjny ma być częścią składową instrukcji eksploatacji składowiska i łącznie z nią podlega zatwierdzeniu, to nie ma podstaw, aby jego postanowienia były powtarzane w pozwoleniach na korzystanie ze środowiska. Powtórzenie zawartych w nim rozwiązań poza decyzją zatwierdzającą instrukcję eksploatacji składowiska odpadów nie miałoby bowiem żadnej podstawy prawnej, a zatem stanowiłoby rażące naruszenie prawa. Nie ma również potrzeby zmiany pozwoleń na korzystanie ze środowiska w zakresie informującym o konieczności stosowania w przewidzianych przypadkach planów awaryjnych, gdyż obowiązek ten wynika z mocy decyzji zatwierdzającej instrukcję, a nie pozwolenia na korzystanie ze środowiska.

Nowelizacji uległy również postanowienia art. 54 ustawy o odpadach określającego zasady zamknięcia składowisk odpadów, który otrzymał zupełnie nowe brzmienie. Wprowadzenie tak istotnych zmian wywołuje ten praktyczny efekt, że wszystkie wydane dotychczas decyzje wyrażające zgodę na zamknięcie składowiska będą musiały być przedmiotem postępowania dostosowawczego (poza wyjątkami wynikającymi z art. 12 ust. 3 ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw).

Poważnej nowelizacji uległ również art. 54a ustawy o odpadach stanowiący podstawę wydobycia odpadów ze składowiska odpadów. Uzyskanie takiej zgody będzie następowało jednak w postępowaniu o wydanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów. W związku z tym ocena spełnienia wynikających z przywoływanego przepisu warunków będzie następowała w ramach badania konieczności zmiany pozwolenia na wytwarzanie odpadów, stanowiąc jeden z elementów tego procesu (a zatem również pozwolenia zintegrowanego, jeżeli przewidywało ono możliwość wydobywania odpadów ze składowiska).

Oczywiście w powyższym zestawieniu zostały ujęte tylko te zmiany w zakresie gospodarki odpadami, które bezpośrednio przekładają się na postanowienia pozwoleń na korzystanie ze środowiska lub zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie unieszkodliwiania lub zagospodarowania odpadów, które mogą musieć uzyskać zarządzający składowiskami odpadów. Wynika z niego jednak w sposób jednoznaczny, że tylko niektóre z rodzajów decyzji stanowiących podstawę powyższych działań będą wymagały w każdym przypadku (tak jak zatwierdzenie instrukcji eksploatacji składowiska) wszczęcia na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw, na wniosek podmiotu korzystającego ze środowiska, „postępowania dostosowawczego”. W wielu przypadkach może się natomiast okazać, że decyzje wydane przed wejściem w życie tego aktu prawnego są zgodne z wynikającymi z niego zmianami. W takiej sytuacji nie będzie podstaw do zmiany decyzji, a zatem podmiot korzystający ze środowiska nie będzie miał obowiązku występowania z takim wnioskiem. Pamiętanie o tym jest niezwykle istotne nie tylko z punktu widzenia zarządzających składowiskami odpadów, ale również organów administracji właściwych rzeczowo do wydania decyzji, których postanowienia w związku z przedstawionymi wyżej nowymi rozwiązaniami będą musiały zostać zmienione. Zgodnie bowiem z postanowieniami art. 12 ust. 2 ustawy o zmianie ustawy o odpadach, jeżeli zarządzający składowiskiem odpadów nie dostosował posiadanych zezwoleń, pozwoleń i decyzji w zakresie gospodarki odpadami, to orzeczenia te tracą ważność po upływie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej. Postanowienia przytoczonego przepisu mimo jego brzmienia nie upoważniają jednak organów administracji do przyjęcia biernej postawy i powstrzymania się od jakichkolwiek działań w omawianym zakresie. Potwierdzeniem utraty ważności przez konkretną decyzję administracyjną będzie bowiem wydanie na podstawie art. 162 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego  decyzji wygaszającej. Za taką koniecznością przemawia zarówno interes społeczny, jak i interes stron postępowania, niedopuszczalne byłoby przyjęcie, że decyzje wydane na czas określony (a taki charakter ma większość decyzji związanych z gospodarką odpadami, w tym zawsze pozwolenia zintegrowane), który jeszcze nie upłynął, przestały obowiązywać z mocy prawa bez wydania orzeczenia deklaratoryjnego potwierdzającego taki stan. Zaletą takiego sposobu postępowania będzie również możliwość podnoszenia przez zarządzających składowiskami odpadów argumentów uzasadniających twierdzenie, że konkretna decyzja nie była objęta obowiązkiem zmiany, a zatem nie straciła swojej ważności.


Krzysztof Gruszecki

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 ze zm.)

Pisaliśmy o tym również:
Obowiązek dostosowania przez zarządzających składowiskami odpadów posiadanych pozwoleń zintegrowanych w związku z nowelizacją ustawy o odpadach (cz. 1)

_____________________________________________________________________________________________________________________

Zachęcamy do zapoznania się z książką autorstwa Bartosza Kołaczkowskiego i Małgorzaty Ratajczak pt. "Gospodarka finansowa samorządu terytorialnego w Polsce". Podręcznik uwzględnia zmiany reformujące system finansów samorządu terytorialnego, wprowadzone przez ustawę z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
Książka dostępna jest w ofercie internetowej księgarni profinfo.pl