O godz. 10.15 ogłoszenie wyroku TK w sprawie komisji majątkowych

Trybunał Konstytucyjny w środę o godz. 10.15 orzeknie, czy zgodne z konstytucją było pozbawienie samorządów prawa udziału w postępowaniu przed komisjami, które zwracały Kościołowi oraz gminom żydowskim mienie zagrabione w PRL.

Wniosek w tej sprawie złożyła w grudniu 2010 r. rzecznik praw obywatelskich Ireny Lipowicz. Dotyczył on dwóch ustaw regulujących kwestię zwrotu Kościołowi Katolickiemu oraz gminom żydowskim odebranego im wcześniej majątku: ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej.

Zastrzeżenia RPO wzbudziło to, że miasta, gminy i powiaty musiały zwracać własne mienie, a nie miały prawa odwołania od takich decyzji Komisji Majątkowej - co do Kościoła katolickiego - oraz Komisji Regulacyjnej ds. Gmin Wyznaniowych Żydowskich. Zamiast samorządów, przed komisjami wypowiadał się rząd, a to nie on był właścicielem spornego majątku - podkreślała rzecznik.

Obecnie nie obowiązują już zakwestionowane przez RPO przepisy dotyczące zwrotu majątku Kościołowi katolickiemu, nadal natomiast obowiązuje przepis dotyczący zwrotu majątku gminom żydowskim, który, zdaniem rzecznik, jest również niekonstytucyjny.

Trybunał już raz rozpatrywał wniosek w tej sprawie - 9 stycznia br., ale wówczas odroczył rozprawę. Wiceprokurator generalny i reprezentant Sejmu wnosili na rozprawie, by TK umorzył sprawę co do wniosku RPO na brak prawa do odwołań od orzeczeń Komisji Majątkowej. Podzielone zostały natomiast wnioski co do skargi RPO na pozbawienie takiego prawa wobec orzeczeń Komisji Regulacyjnej ds. Gmin Wyznaniowych Żydowskich.

Przez ponad 20 lat Komisja Majątkowa decydowała o zwrocie dóbr zagrabionych Kościołowi przez komunistyczne państwo. W 2011 r. Komisję zlikwidowano. Decyzja ta miała związek z krytyką jej działalności: media podawały, że nie weryfikowano operatów, czyli wycen gruntów przedstawianych przez rzeczoznawców Kościoła - miały być zaniżane. Po likwidacji Komisji niezakończone sprawy trafiły do sądów. W całej Polsce toczy się ok. 120 procesów, w których przedstawiciele Kościoła i instytucji kościelnych domagają się nieruchomości albo odszkodowań sięgających setek milionów zł.

Nadal natomiast pracują komisje majątkowe innych wyznań: ds. zwrotu mienia gminom żydowskim; kościołom: prawosławnemu i ewangelicko-augsburskiemu oraz Międzykościelna Komisja Regulacyjna (dla pozostałych związków wyznaniowych). 

kjed/ sta/ abr/ bk/