Wyrokiem z dnia 3 grudnia 2013 r. (sygn. akt II GSK 1337/12) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę zamawiającego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2012 r. (sygn. akt V SA/Wa 324/12), oddalającego skargę zamawiającego na decyzję Prezesa UZP w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej w wysokości 30.000 zł z tytułu naruszenia przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych określających przesłanki stosowania trybu zamówienia z wolnej ręki przy udzielaniu zamówienia na zagospodarowanie popiołu dennego o kodzie 10 01 82 z bloku 460 MW elektrowni.

Prezes UZP zauważył, iż planowana na początek września 2008 r. data pierwszego wypustu popiołu dennego znana była zamawiającemu na długo przed podjęciem decyzji o udzieleniu zamówienia na zagospodarowanie tego odpadu (już w kontraktowym harmonogramie inwestycyjnym datowanym na dzień 30 grudnia 2002 r.). Decyzję o przeprowadzeniu postępowania w trybie przetargu nieograniczonego zamawiający podjął natomiast na początku marca 2008 r. Pomimo tego dopiero w dniu 10 czerwca 2008 r. zostało przekazane ogłoszenie o zamówieniu z ustalonym terminem składania ofert na dzień 5 sierpnia 2008 r. Mając na uwadze wskazywaną przez zamawiającego konieczność zapewnienia odbioru odpadu od dnia 1 września 2008 r. należy stwierdzić, iż procedura przetargu nieograniczonego została wszczęta w terminie, który przy przewidzeniu wszystkich zdarzeń oraz wynikających z nich obowiązków i terminów określonych ustawą, nie pozwalał na udzielenie zamówienia przed wskazaną datą pierwszego wypadu popiołu.

Zdaniem Prezesa UZP, obowiązkiem zamawiającego jest działanie z należytą starannością, która w odniesieniu do zabezpieczenia zaspokajania potrzeb zamawiającego od oznaczonego terminu powinna się przejawiać w odpowiednio wczesnym wszczęciu postępowania z uwzględnieniem wszystkich okoliczności mogących w tym postępowaniu wystąpić, w szczególności z uwzględnieniem czasu potrzebnego na ewentualne wezwanie wykonawców do uzupełnienia dokumentów, badanie i ocenę ofert oraz skorzystanie przez wykonawców z przysługujących im środków ochrony prawnej, a także ich rozpoznanie przez uprawnione podmioty. Brak należytej staranności w tym zakresie musi być oceniony jako okoliczność zależna od zamawiającego, a w związku z tym nie może być uzasadnieniem dla odstąpienia od stosowania trybów konkurencyjnych ze względu na niemożliwość jej przewidzenia i brak winy zamawiającego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie podzielił w pełni powyższe stanowisko i oddalił skargę zamawiającego na decyzję Prezesa UZP. Zamawiający zaskarżył wyrok WSA do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że nie ma podstaw do uznania, że w sprawie niniejszej zostały spełnione przesłanki do zastosowania trybu zamówienia z wolnej ręki. Dla przyjęcia, że przesłanki te zostały spełnione, konieczne byłoby ocenienie zaistnienia sytuacji nieprzewidywalnej w kategoriach obiektywnych, podobnych do należytej staranności, którą należałoby zachować. Okolicznościami niemożliwymi do przewidzenia będą w szczególności zjawiska losowe i niezależne od zamawiającego (np. katastrofy, awarie).

Ponadto, zaistniała sytuacja, w której wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia, nie może wynikać z przyczyn leżących po stronie zamawiającego. Nie może być też spowodowana opieszałością w udzieleniu zamówienia.

Przesłanka wyboru trybu z wolnej ręki przewidziana jest dla jak najszybszego, natychmiastowego wykonania czynności objętych zamówieniem. Aby skorzystać z tego trybu, musi istnieć pilna potrzeba udzielenia zamówienia z powodu okoliczności, których wcześniej zamawiający nie mógł przewidzieć. Sąd I instancji prawidłowo ocenił te przesłanki w kontekście tych powodów, które zostały wskazane przez stronę. Oceny tej nie może zmienić charakter inwestycji, a który był znany od samego początku zawarcia umowy i słusznie Sąd I instancji podkreślił, że należało się do tego wcześniej przygotować.

Źródło: www.uzp.gov.pl