Celem nowelizacji[1] ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 89, poz. 590, ze zm., dalej: ustawa) było m. in. wyeliminowanie wątpliwości w zakresie interpretacji podczas stosowania przepisów ustawy, stworzenie efektywnego i czytelnego systemu zarządzania kryzysowego, ujednolicenie dokumentacji systemu oraz usunięcie dokumentów dublujących się, usprawnienie procesu planowania przez wprowadzenie cyklu planowania, wskazanie podmiotów uprawnionych do udziału w tym procesie oraz właściwych do uzgadniania planów zarządzania kryzysowego.
 
Podstawowymi zmianami, mającymi wpływ na zakres obowiązywania ustawy, są zmiany niektórych pojęć, w tym w szczególności zarządzania kryzysowego (art. 2 ustawy) oraz sytuacji kryzysowej (art. 3 pkt 1 ustawy), oraz dodanie nowych definicji. Istotą zmiany pierwszej z nich jest rozszerzenie katalogu podejmowanych działań o usuwanie skutków sytuacji kryzysowych oraz ograniczenie procesu odtwarzania do zasobów i infrastruktury krytycznej. Nowa definicja sytuacji kryzysowej uzależnia jej zaistnienie wyłącznie od wystąpienia zagrożenia, które wpływa negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludzi lub środowiska w stopniu wywołującym ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej (gdy zasoby i procedury działania tych podmiotów okazują się być niewystarczające). Na marginesie należy dodać, że poprzednie określenie sytuacji kryzysowej zostało uznane przez Trybunał Konstytucyjny za niegodne z art. 2 Konstytucji RP (wyrok z dnia 21 kwietnia 2009 r., sygn. akt K 50/07, Dz. U. Nr 65, poz. 553).
 
Poszerzony został katalog zadań z zakresu planowania cywilnego (art. 4 ustawy), co ma prowadzić do zwiększenia spójności w planowaniu kryzysowym. Konsekwencją tego jest przyjęcie nowych wytycznych dla treści planów zarządzania kryzysowego, w tym planów wojewódzkich, powiatowych i gminnych (art. 5 ustawy). Zmienia się jednocześnie nazwa tych planów z „reagowania kryzysowego” na „zarządzania kryzysowego”, a plan krajowy uzyskuje nazwę własną tj. Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego. Plany muszą podlegać systematycznej aktualizacji, przy czym cykl planowania nie może być dłuższy niż dwa lata. Jednocześnie zlikwidowane zostały dotychczasowe odrębne plany ochrony infrastruktury technicznej, ale ich elementy zostały wprowadzone do planów zarządzania kryzysowego. Wojewódzkie, powiatowe i gminne plany reagowania kryzysowego przygotowane przed dniem wejścia w życie nowelizacji pozostają w mocy do czasu ich aktualizacji, zgodnie z art. 5 ust. 3.
 
Obowiązek uczestniczenia w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego na poziomie samorządu województwa został przeniesiony z marszałka na zarząd województwa (art. 15 ustawy).
 
Na poziomie powiatowym niewielkim zmianom ulegają zadania starosty z zakresu zarządzania kryzysowego (art. 17 ustawy). Najważniejszą zmianą jest obowiązek współdziałania z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w zakresie przeciwdziałania, zapobiegania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym. Starosta wykonuje swoje zadania przy pomocy powiatowej administracji zespolonej oraz jednostek organizacyjnych powiatu, co pozwoli na likwidację dotychczasowych komórek organizacyjnych w starostwach powiatowych, a to ma umożliwić sprawniejsze wykonywanie zadań z zakresu zarządzania kryzysowego. Starosta uzyskuje również podstawę prawną do określenia organizacji, siedziby i trybu działania powiatowego centrum zarządzania kryzysowego. Ponadto, w miejscowościach będących jednocześnie siedzibami powiatów i miast na prawach powiatu, może być utworzone wspólne dla obu jednostek samorządu centrum, na podstawie zawartego pomiędzy nimi porozumienia (art. 18 ustawy).
 
Podobnie jak starosta, tak i wójt (burmistrz, prezydent miasta) został obciążony obowiązkiem współdziałania z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w zakresie przeciwdziałania, zapobiegania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym. Do zadań organu wykonawczego gminy należeć będzie również całodobowe alarmowanie członków gminnego zespołu zarządzania kryzysowego, a w sytuacjach kryzysowych zapewnienie całodobowego dyżuru w celu zapewnienia przepływu informacji oraz dokumentowania prowadzonych czynności w miejsce dotychczasowego obowiązku pełnienia całodobowego dyżuru. Podobnie jak na poziomie powiatu, ustawodawca dopuszcza również zawarcie porozumień pomiędzy gminami dotyczących utworzenia wspólnego centrum zarządzania kryzysowego (art. 20 ustawy).
 
W celu realizacji zadań określonych w ustawie organy właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego uzyskały prawo żądania udzielenia informacji, gromadzenia i przetwarzania danych (art. 20a ustawy).
 
Zmieniony został również obowiązek utworzenia rezerwy celowej w budżecie jednostki samorządu terytorialnego na realizację zadań własnych z zakresu zarządzania kryzysowego (art. 26 ust. 4 ustawy). Wysokość rezerwy ustalana jest w odniesieniu do wydatków budżetu pomniejszonych o wydatki inwestycyjne, wydatki na wynagrodzenia i pochodne oraz wydatki na obsługę długu. Obecnie jest to nie mniej, niż 0,5 % wydatków, a poprzednio było to maksymalnie 1 % wydatków bieżących. Zgodnie z art. 2 ust. 6 nowelizacji, nowa wysokość rezerwy ma być uwzględniona w budżecie począwszy od budżetu na rok 2011.
 

_______________________________
Przypisy:
[1] Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 131, poz. 1076). Prezydent RP podpisał nowelizację, ale jednocześnie 20 sierpnia 2009 r. wniósł wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie jej zgodności z Konstytucją.

Przydatne materiały:

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.(Dz. U. z. Nr 78, poz. 483 ze zm.)