Nowe obowiązki samorządów w związku z ustawą o korytarzach przesyłowych

Nowa ustawa o korytarzach przesyłowych to dla samorządów dodatkowe zadania związane z przygotowaniem planów i decyzji administracyjnych, w tym ustalenia lokalizacji urządzeń przesyłowych i planów zaopatrzenia w paliwa gazowe, energię elektryczną i ciepło. Ustawa przewiduje również środki dyscyplinujące - na wydanie decyzji o ustanowieniu korytarza przesyłowego organ administracyjny będzie miał 90 dni. Jeżeli nie wyda jej w tym terminie, będzie zobowiązany do zapłaty 500 złotych za każdy dzień opóźnienia.

Polska energetyka stoi przed wielkimi wyzwaniami związanymi z inwestycjami w sieci energetyczne. Zgodnie z założeniami Ministerstwa Gospodarki, już 1 stycznia 2013 wejdzie w życie ustawa o korytarzach przesyłowych, która całkowicie zmieni otoczenie prawne sektora energetycznego – oceniają eksperci kancelarii prawniczej Deloitte Legal. Nowa regulacja pozwoli przedsiębiorstwom sieciowym na bardziej efektywne planowanie nakładów związanych z sieciami, które już dziś sięgają 9 mld złotych rocznie, a w najbliższych latach będą rosnąć. Ustawa nałoży także nowe obowiązki na samorządy, które będą odpowiedzialne za opracowywania planów lokalizacji sieci.

Główną barierą inwestycji w infrastrukturę sieciową w Polsce są niedoskonałe przepisy, w szczególności regulujące pozyskanie prawa do gruntu. Praktyka pokazuje, że realizacja dłuższych odcinków sieci, tzn. kilkadziesiąt kilometrów i więcej, zajmuje ok. 6 – 7 lat, z czego aż ok. 4 – 5 lat to przygotowanie inwestycji od strony formalnoprawnej, w tym uzyskanie prawa do gruntu.@page_break@

„Największym problemem jest wielość postępowań, jakie należy przeprowadzić przed rozpoczęciem rozbudowy sieci. Poza wypełnieniem wymagań dotyczących ochrony środowiska, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz pozwoleń na budowę, inwestorzy muszą pozyskać prawa do gruntu. Zdarza się, że inwestor staje przed koniecznością uzyskania kilkudziesięciu, a nawet kilkuset decyzji i orzeczeń sądowych. Dodatkowo, przedsiębiorcy muszą liczyć się z nieprzewidywalnymi wycenami wartości prawa do posadowienia sieci na cudzym gruncie oraz możliwością zaskarżania rozstrzygnięć administracyjnych i sądowych na każdym z etapów tego procesu. W efekcie, powoduje to wieloletnie opóźnienia w realizacji inwestycji, co przekłada się z kolei na koszty ich przeprowadzania ” – podkreśla Edyta Garlicka, Radca Prawny, Partner Associate w kancelarii Deloitte Legal.

Nowa ustawa o korytarzach przesyłowych kompleksowo ureguluje problemy inwestycji w sieci energetyczne, usuwając główne przeszkody prawne i wprowadzając ułatwienia w realizacji działań z nimi związanych. Ustawa obejmie sieć i obiekty służące do dystrybucji lub przesyłania energii elektrycznej, gazu, także z łupków, oraz ropy naftowej i CO2. Z nowych rozwiązań będą w ograniczonym zakresie mogli skorzystać także przedsiębiorcy telekomunikacyjni oraz wodno - kanalizacyjni.

Korytarzem przesyłowym będzie pas terenu przeznaczony do umieszczenia na nim urządzeń przesyłowych. Ustanowienie go zapewni inwestorom prawo do zlokalizowania sieci na wszystkich nieruchomościach, przez które przebiega korytarz, należących do wielu właścicieli. Decyzja o ustanowieniu korytarza będzie mogła zastąpić 3 inne rozstrzygnięcia: o ustaleniu lokalizacji inwestycji, dające prawo do gruntu i o pozwoleniu na budowę. W zakresie istniejącej infrastruktury sieciowej utworzenie korytarza będzie oznaczać powstanie na nieruchomości służebności przesyłu. Umożliwi to posadowienie urządzeń przesyłowych, ich eksploatację, konserwację i remonty, a także wstęp na nieruchomość. Natomiast z punktu widzenia właścicieli nieruchomości, odszkodowania za obciążenie nieruchomości określane będą na podstawie algorytmu, nie będzie więc potrzeby sporządzania wycen przez rzeczoznawców majątkowych. Zastosowanie nowego rozwiązania ma na celu przyśpieszenie i ujednolicenie zasad określenia wysokości odszkodowań.@page_break@

Zdaniem ekspertów Deloitte Legal, dzięki planowanym zmianom, przedsiębiorstwa energetyczne będą mogły dużo szybciej realizować inwestycje w infrastrukturę sieciową i zyskają narzędzia do uregulowania zaszłości w tym zakresie. „Możliwość zlokalizowania inwestycji, uzyskanie prawa do gruntu i pozwolenia na budowę na podstawie jednej decyzji, a także przewidziane w projekcie rozwiązania proceduralne znacznie ograniczą formalności wymagane do rozpoczęcia budowy sieci. Dotychczasowe doświadczenie związane ze stosowaniem innych specjalistycznych ustaw, takich jak ustawa drogowa oraz ustawa o przygotowaniu EURO 2012 pozwalają oczekiwać, że projektowane rozwiązania przyspieszą inwestycje liniowe. Ponadto przedsiębiorcy zyskają narzędzie pozwalające im sprawnie uregulować rozpowszechnione w praktyce sytuacje, gdy nie mają prawa do korzystania z gruntu, na którym znajduje się sieć.” – mówi Adam Jodłowski, Senior Associate w kancelarii Deloitte Legal.

Dla samorządów, nowa regulacja oznacza dodatkowe zadania związane z przygotowaniem planów i decyzji administracyjnych, w tym ustalenia lokalizacji urządzeń przesyłowych i planów zaopatrzenia w paliwa gazowe, energię elektryczną i ciepło. Ustawa przewiduje również środki dyscyplinujące - na wydanie decyzji o ustanowieniu korytarza przesyłowego organ administracyjny będzie miał 90 dni. Jeżeli nie wyda jej w tym terminie, będzie zobowiązany do zapłaty 500 złotych za każdy dzień opóźnienia.

Prywatni właściciele nieruchomości zyskają możliwość wcześniejszego ustalenia czy na posiadanych przez nich nieruchomościach, czy też tych które planują kupić, będą w przyszłości lokalizowane korytarze przesyłowe . Jednocześnie, w korytarzu przesyłowym, będzie obowiązywał zakaz wznoszenia budynków mieszkalnych i innych obiektów, które mogłyby zagrażać bezpieczeństwu funkcjonowania urządzeń. Dodatkowo, właściciele będą mogli żądać wykupu nieruchomości, jeżeli budowa urządzeń przesyłowych uniemożliwi im korzystanie z gruntu w dotychczasowy sposób lub zgodny z jego przeznaczeniem.

W związku z utworzeniem korytarza, właściciele nieruchomości otrzymają jednorazowe odszkodowanie obliczane na podstawie algorytmu uwzględniającego m.in. położenie, powierzchnię i kategorię gruntu, rodzaj urządzenia przesyłowego oraz wskaźnik zróżnicowania województwa. Ten parametr będzie ustalony w oparciu o poziom wielkości produktu krajowego brutto na jedną osobę. W ustawie przewidziano także rozwiązanie, które może dodatkowo zmotywować właścicieli. Odszkodowanie za nieruchomość będzie powiększane o 5% jeżeli nieruchomość zostanie wydana w ciągu 14 dni od powstania takiego obowiązku.

W ocenie ekspertów Deloitte Legal, nowa ustawa dotycząca korytarzy przesyłowych jest zbliżona do rozwiązań stosowanych w innych krajach. Regulacje na podobnych zasadach wprowadziły między innymi Czechy i Norwegia. Głównym celem jest skrócenie i usprawnienie procesu prowadzenia inwestycji sieciowych przy zachowaniu praw właścicieli gruntów.