Nowa ustawa zmienia sposób naliczania dochodów samorządów z tytułu PIT i CIT. Będą one liczone jako procent od dochodów podatników danego podatku z terenu danej JST, a nie - jak do tej pory - od podatku należnego, czyli po odliczeniu ulg i zwolnień. Dodatkowo samorządy będą partycypować w PIT pobieranym w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Zgodnie z ustawą wysokość udziału w PIT będzie wynosić:

  • dla gmin - 7 proc.,
  • miast na prawach powiatu - 8,6 proc.,
  • powiatów - 2 proc.,
  • województw - 0,35 proc.

Z kolei w przypadku CIT wskaźniki te miałyby wynosić:

  • dla gminy - 1,6 proc.,
  • miasta na prawach powiatu - 2,2 proc.,
  • powiatu - 1,7 proc.,
  • województwa - 2,3 proc.

Przeczytaj także: Reforma finansów samorządów może rozbić się o wydatki na oświatę

Czytaj w LEX: Dokonywanie wydatków z budżetu jednostki samorządu terytorialnego - kwalifikacja nieprawidłowości na tle przedmiotu dyscypliny finansów publicznych >

Główne założenia reformy

Najważniejsze założenia reformy finansów jednostek samorządu terytorialnego to:

  • wzmocnienie i ustabilizowanie finansów JST poprzez zwiększenie ich dochodów własnych;
  • każdy samorząd będzie miał zagwarantowane wyższe dochody niż obecnie, tj. nie mniej niż 4 proc., ale nie więcej niż 10 proc. dochodów;
  • zmniejszenie wpływów zmian podatkowych na dochody podatkowe JST;
  • dochody podatników będą podstawą naliczania dochodów JST z udziału w PIT i CIT. Dochody JST nie będą zależały od zmian w systemie podatkowym, ale od tego, jakie dochody mają mieszkańcy;
  • do bazy naliczania dochodów JST z udziału w PIT i CIT będą wliczane dochody z podatku zryczałtowanego od przychodów ewidencjonowanych;
  • naliczanie potrzeb finansowych samorządów (takich jak potrzeby wyrównawcze, potrzeby oświatowe, potrzeby rozwojowe, potrzeby ekologiczne, potrzeby uzupełniające), zamiast obecnych części subwencji ogólnej; Ustawa zawiera metody kalkulacji wysokości tych potrzeb. Jeśli dochody z udziału w PIT i CIT danej JST okażą się niewystarczające do pokrycia wyliczonych potrzeb finansowych, samorząd dostanie subwencję ogólną z budżetu państwa.
  • wydzielenie miast na prawach powiatu jako oddzielnej kategorii JST.

 

W ustawie zagwarantowano także

  • zwiększenie rezerwy subwencji ogólnej dla samorządów o 700 mln zł. Środki tej rezerwy mogą zostać przeznaczone na realizację postulatów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie opieki społecznej i pieczy zastępczej;
  • waloryzację tzw. „kwoty uzupełniającej” dla samorządów, przewidzianej w projekcie ustawy o dochodach. W tym zakresie wspólnie ze stroną samorządową zostanie wypracowany odpowiedni mechanizm;
  • dokonanie już w 2026 r. przeglądu funkcjonowania reformy finansów samorządowych, bazując na doświadczeniach roku 2025;
  • przedłużenie do końca 2029 roku obowiązywania złagodzonych obecnie reguł fiskalnych dla jednostek samorządu terytorialnego ujętych w art. 242 i art. 243 ustawy o finansach publicznych;
  • Powstanie specjalny zespół złożony z przedstawicieli organizacji samorządowych i MSWiA, który zajmie się przeglądem zadań zleconych i ich standaryzacją.

Andrzej Domański, minister finansów, zadeklarował jednocześnie przekazanie jeszcze w tym roku dodatkowych 10 mld zł dla jednostek samorządu terytorialnego, na złagodzenie konsekwencji „Polskiego Ładu”. Zaznaczył, że łącznie ze środkami, które rząd przekazał samorządom w tym roku w ramach subwencji rozwojowej, dodatkowymi środkami na przedszkola oraz  podwyżkami dla pracowników socjalnych, wsparcie dla samorządów w tym roku wyniesie 17 mld zł. Zgodnie z założeniami projektu po zmianach dochody jednostek samorządu terytorialnego (JST) mają wzrosnąć w 2025 r. o 24,8 mld złotych w stosunku do obowiązującego systemu, a w ciągu 10 lat o ponad 345 mld złotych.

Ustawa ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, z wyjątkiem części przepisów, które mają wejść w życie 1 stycznia 2025 r. i jednego przepisu, który zacznie obowiązywać 1 stycznia 2026 r.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.