Niezgodność miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z przepisami ustawy

Jeśli treść miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest niezgodna z ustawą, to ktrych przepisw należy przestrzegać - przepisw planu miejscowego, czy przepisw ustawy?

Odpowiedź

Co do zasady, kolizja przepisów zawartych w ustawie z przepisami zawartymi w akcie prawa miejscowego powoduje, że ważniejszy jest akt prawny wyższy rangą, czyli przepis zawarty w ustawie. Niemniej jednak, aby niezgodny z prawem przepis znajdujący się w planie miejscowym został wyeliminowany z obrotu prawnego konieczne jest stwierdzenie jego nieważności przez Prezesa Rady Ministrów, wojewodę, regionalną izbę obrachunkową albo wojewódzki sąd administracyjny.

Uzasadnienie

Zgodnie z regułą hierarchiczną wykładni prawa (lex superior derogat legi inferiori) przepis prawny niższego rzędu uchyla przepis znajdujący się niżej w hierarchii ważności. Ową hierarchę ważności aktów prawnych statuuje art. 87 Konstytucji RP . Zgodnie z przyjętą hierarchią akty prawa miejscowego ustępują rangą m.in. rozporządzeniom i ustawom. Niemniej jednak dopóki niezgodny z prawem przepis funkcjonuje w planie miejscowym, to jest on wiążący do czasu wyeliminowania go z obrotu prawnego. Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego uchwalanym przez radę gminy (tak: art. 14 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ) Zgodnie z brzmieniem art. 85 i 86 ustawy o samorządzie gminnym  nadzór nad działalnością gminną sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z prawem przez organy nadzoru, do których należą: Prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych - regionalna izba obrachunkowa. (tak: Wyrok WSA w Warszawie z dnia 2 grudnia 2004 r., IV SA/Wa 747/2004) Art. 91 ustawy o samorządzie gminnym  stanowi, że uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. O nieważności uchwały lub zarządzenia w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia uchwały lub zarządzenia, w trybie określonym w art. 90 ustawy o samorządzie gminnym . Po upływie terminu 30 dni organ nadzoru nie może we własnym zakresie stwierdzić nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy. W tym przypadku organ nadzoru może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego. W takiej sytuacji wydanie postanowienia o wstrzymaniu wykonania uchwały lub zarządzenia należy do sądu. Nie stwierdza się nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy po upływie jednego roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały lub zarządzenia w terminie 30 dni, albo jeżeli są one aktem prawa miejscowego. Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały lub zarządzenia z powodu upływu terminu, o którym mowa powyżej, a istnieją przesłanki stwierdzenia nieważności, to sąd administracyjny orzeka o ich niezgodności z prawem.

Uchwała lub zarządzenie tracą moc prawną z dniem orzeczenia o ich niezgodności z prawem. Przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego , co do skutków takiego orzeczenia stosuje się odpowiednio. Zgodnie z art. 101 ustawy o samorządzie gminnym każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może - po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia - zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego. Skargę na uchwałę lub zarządzenie, można wnieść do sądu administracyjnego w imieniu własnym lub reprezentując grupę mieszkańców gminy, którzy na to wyrażą pisemną zgodę. W sprawie wezwania do usunięcia naruszenia stosuje się przepisy o terminach załatwiania spraw w postępowaniu administracyjnym.

Uwagi

Zgodnie z art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym , skuteczność wniesienia skargi na uchwałę lub zarządzenie organu gminy, podjęte w sprawach z zakresu administracji publicznej, zależy od uprzedniego wyczerpania trybu wezwania właściwego organu gminy do usunięcia naruszenia prawa. Dopiero po bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego organowi gminy do usunięcia naruszenia prawa albo w razie odmowy usunięcia naruszenia prawa, skarga może być skutecznie wniesiona do sądu administracyjnego. Zgodnie z art. 101 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym , w sprawie wezwania do usunięcia naruszenia stosuje się przepisy o terminach załatwiania spraw w postępowaniu administracyjnym. Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa może być skierowane w każdym czasie (G. Jyż, w: A. Szewc: Ustawa..., s. 479; P. Czechowski: Prawo..., s. 233, postanowienie NSA z dnia 13 października 1999 r., IV SA 476/99, niepubl.), byle zostało dokonane przed wniesieniem do sądu skargi, gdyż wymaganie wezwania do usunięcia naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia, o którym mowa w art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym , nie spełnia skierowanie skargi równocześnie do sądu administracyjnego i do rady gminy (postanowienie NSA z dnia 20 stycznia 1996 r., SA/Po 3025/95, "Wspólnota" 1996, nr 24, s. 26). Wezwanie do usunięcia naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia jest czynnością prawną, która przysługuje danemu podmiotowi w stosunku do określonej uchwały jednokrotnie; następne pisma w tej samej sprawie, pochodzące od tego samego podmiotu, nie są wezwaniami w rozumieniu tego przepisu (postanowienie NSA z dnia 24 czerwca 2002 r., OSA 2/02, ONSA 2003, nr 1, poz. 2). W literaturze pojawia się wątpliwość do kogo winno zostać skierowane wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, dokonanego uchwałą rady gminy, czy powinno być ono skierowane do rady gminy (w tym kierunku np. postanowienie NSA z dnia 25 maja 1992 r., SA/Wr 545/92, "Wspólnota" 1992, nr 34, s. 21), czy też do wójta gminy (za tym rozwiązaniem opowiada się G. Jyż, w: A. Szewc: Ustawa..., s. 481). Wydaje się, iż trafne jest to drugie stanowisko, gdyż na mocy art. 31 ustawy o samorządzie gminnym wójt reprezentuje gminę na zewnątrz, a w przypadku instytucji z art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym  niewątpliwie chodzi o relację w stosunkach zewnętrznych. Za wezwanie do usunięcia naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia nie można uznać wystąpień wojewody o stwierdzenie nieważności uchwały na podstawie art. 91 ustawy o samorządzie gminnym (postanowienie NSA z dnia 26 lutego 1997 r., I SA 808/96, Prok. i Pr. 1997, nr 9, s. 50). Skarga powinna być wniesiona w terminie 30 dni od dnia, w którym skarżący został zawiadomiony o odmowie usunięcia naruszenia prawa (postanowienie SN z dnia 5 stycznia 2001 r., III RN 54/00, OSNAPiUS 2001, nr 21, poz. 633, podobnie postanowienie SN z dnia 10 lipca 2002 r., III RN 52/02, OSNP 2003, nr 13, poz. 303).

Negatywne stanowisko rady gminy w przedmiocie wezwania przez radnego do usunięcia naruszenia prawa może być ujawnione i zakomunikowane wzywającemu w każdy sposób, który dostatecznie ujawnia odmowę dokonania żądanego usunięcia naruszenia prawa. Jeżeli organ gminy nie zajął stanowiska wobec wezwania do usunięcia naruszenia prawa, bieg terminu do wniesienia skargi rozpoczyna się od dnia następnego po dniu, w którym upłynął maksymalny termin ustanowiony na mocy art. 35 Kodeksu postępowania administracyjnego do załatwienia sprawy (uchwała NSA z dnia 4 maja 1998 r., FPS 1/98, ONSA 1998, nr 3, poz. 78; podobnie postanowienie NSA z dnia 7 października 1999 r., IV SA 992/99, niepubl.; por. także A. Agopszowicz: Ustawa..., s. 516; P. Czechowski: Prawo..., s. 234; A. Kisielewicz: Samodzielność..., s. 139; Z. Niewiadomski: Prawo..., s. 193).

Przydatne materiały:
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.(Dz. U. z. Nr 78, poz. 483 ze zm.)
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.)
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)