Niedopuszczalnym jest określenie w statucie jednostki pomocniczej jakichkolwiek kwestii dotyczących obowiązków organów gminy (NP/II/0911/167/10)

Nałożenie na organy gminy i jednostki organizacyjne gminy obowiązku występowania do rady osiedla o opinie w określonych sprawach nie mieści się w zakresie pojęcia organizacja i zakres działania jednostki pomocniczej w rozumieniu art. 35 ustawy o samorządzie gminnym. Obowiązek taki może być nałożony jedynie poprzez wprowadzenie stosownych regulacji do statutu gminy oraz statutw poszczeglnych jednostek organizacyjnych gminy, a więc aktw regulujących organizację i tryb działania tych jednostek oraz ich organw.

Rada miasta w drodze uchwały przyjęła statut osiedla, w którym określono obowiązki organów gminy oraz jednostek organizacyjnych gminy. Jako podstawę prawną do podjęcia przedmiotowej uchwały rada miasta wskazała m.in. przepisy art. 35 ustawy o samorządzie gminnym . Przepisy te stanowią m.in. iż organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami, ponadto określają katalog obligatoryjnych elementów statutu takiej jednostki, przy czym katalog ten ma charakter otwarty, na co wskazuje użycie przez ustawodawcę zwrotu "w szczególności". Do elementów obligatoryjnych statutu zaliczono określenie: nazwy i obszaru jednostki pomocniczej, zasad i trybu wyborów organów jednostki pomocniczej, organizacji i zadań organów jednostki pomocniczej, zakresu zadań przekazywanych jednostce przez gminę oraz sposobu ich realizacji, zakresu i formy kontroli oraz nadzoru organów gminy nad działalnością organów jednostki pomocniczej.

Zdaniem organu nadzoru, nałożenie na organy gminy i jednostki organizacyjne gminy obowiązku występowania do rady osiedla o opinie w określonych sprawach nie mieści się w zakresie pojęcia "organizacja i zakres działania jednostki pomocniczej". Podkreślić należy, iż co prawda ustawodawca upoważnił radę gminy do określenia dodatkowych elementów ponad te, które określono w art. 35 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym , jednakże mogą one dotyczyć wyłącznie organizacji i zakresu działania jednostki pomocniczej. Tym samym niedopuszczalnym jest określenie w statucie jednostki pomocniczej jakichkolwiek kwestii dotyczących obowiązków organów gminy, czy jednostek organizacyjnych gminy. Z treści przepisu art. 7 Konstytucji RP , który stanowi, że organy administracji publicznej działają na podstawie i w granicach prawa, wynika bezsprzecznie, iż organy administracji publicznej obowiązuje zasada: "co nie jest prawem dozwolone jest zakazane". Organom jednostek samorządu terytorialnego wolno bowiem jedynie to, na co zezwalają przepisy prawa i mogą działać tylko tam i o tyle, o ile prawo je do tego upoważnia. Innymi słowy, jeżeli organ administracji publicznej podejmuje działanie w sprawie, co do której przepis prawa wyraźnie lub pośrednio nie wskazuje jego właściwości, działanie takie stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady legalizmu.


Zobacz orzeczenie:
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego z dnia 30 kwietnia 2010 r., NP/II/0911/167/10

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z. Nr 78, poz. 483 ze zm.)