Gmina Miasto Kraków - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej złożyła do NSA wniosek o rozstrzygnięcie sporu o właściwość między nią, a Gminą Miasta Zakopane - Ośrodek Pomocy Społecznej w przedmiocie ustalenia organu właściwego do rozpoznania wniosku o przyznanie zasiłku celowego na zakup opału.

NSA rozpatrując skargę stwierdził, iż w myśl art. 4 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi , sądy administracyjne - a w zasadzie NSA są właściwe do rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej. Spory o właściwość między organami administracji publicznej, o których mowa w powołanym art. 4 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi powstają w związku z odmienną oceną zakresu kompetencji tych organów określonej w przepisach prawa. Jako spór o właściwość można określić obiektywnie istniejącą sytuację prawną, w której zachodzi rozbieżność poglądów między organami administracji publicznej, co do zakresu ich działania w tym przede wszystkim, co do upoważnienia do rozpatrzenia i rozstrzygnięcia tej samej sprawy administracyjnej. Przedmiotem takiego sporu jest indywidualna sprawa administracyjna należąca do właściwości organu administracji publicznej rozstrzygana przez ten organ w postępowaniu regulowanym procedurą administracyjną.

W opinii NSA właściwość miejscową gminy zobowiązanej do rozpoznania sprawy dotyczącej świadczenia z pomocy społecznej, zgodnie z treścią art. 101 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o takie świadczenie. Podobne regulacje przyjęte zostały w ustawie o świadczeniach rodzinnych , w myśl, której organem właściwym w sprawie świadczeń rodzinnych, a zatem także zasiłku celowego, jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie rodzinne lub otrzymującej takie świadczenie. Od zasady tej przewidziano wyjątek w odniesieniu do osób bezdomnych. W myśl art. 101 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej w stosunku do tych osób właściwą miejscowo jest gmina ostatniego ich miejsca zameldowania na pobyt stały.

NSA stwierdził, iż przy tak określonej właściwości organów konieczne jest ustalenie, czy osoba ubiegająca się o przyznanie zasiłku, jest osobą bezdomną w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej . Pojęcie osoby bezdomnej zostało określone w art. 6 pkt 8 ustawy o pomocy społecznej . W świetle zawartej tam definicji za bezdomnego uważana jest: osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy oraz niezameldowana na pobyt stały w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, a także osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym i zameldowana na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. Powołany przepis zawiera dwa odrębne stany faktyczne pozwalające na uznanie osoby za bezdomną. Pierwszy odnosi się do osoby, która nie posiada stałego miejsca zameldowania oraz jednocześnie nie mieszka w lokalu służącym do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, a także lokalu będącym pracownią służącą twórcy do prowadzenia działalności w dziedzinie kultury i sztuki, natomiast drugi dotyczy sytuacji kiedy osoba nie zamieszkuje w lokalu mieszkalnym, a posiada stałe zameldowanie, w którym nie ma możliwości zamieszkania. Wskazane elementy składające się na każdy z przedstawionych stanów faktycznych muszą zachodzić łącznie.

Osoba ubiegająca się o przyznanie zasiłku od dziesięciu lat, nieprzerwanie mieszka w Krakowie na działce rekreacyjnej (w altanie) stanowiącej jego własność, na terenie ogródków działkowych. W tym miejscu przebywa z zamiarem stałego pobytu, tam koncentruje wszystkie czynności życiowe i prowadzi swego rodzaju gospodarstwo domowe. Bez wątpienia jednak nie sposób uznać altany za lokal mieszkalny w rozumieniu przepisu art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym , do której odsyła art. 6 pkt 8 ustawy o pomocy społecznej , gdyż stanowi ona obiekt służący celom turystycznym bądź wypoczynkowym. Uczestnik postępowania od 1999 r. nie jest również nigdzie zameldowany. Z powyższych względów zainteresowanego należy uznać za osobę bezdomną w rozumieniu art. 6 pkt 8 ustawy o pomocy społecznej . Odnosząc ten stan prawny do stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy należy zauważyć, że wymieniony jest osobą samotną, schorowaną z orzeczeniem o całkowitej trwałej niezdolności do pracy, uzyskuje minimalną rentę i nie może liczyć na pomoc rodziny, a także cel, na jaki ubiega się on o pomoc społeczną, w ocenie NSA wyczerpują warunki określone w art. 101 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej do wskazania gminy miejsca pobytu osoby ubiegającej się o świadczenie jako właściwej do rozpoznania wniosku. Skoro zaś miejscem pobytu zainteresowanego jest Kraków, to organem właściwym do rozpoznania jego wniosku, stosownie do powołanego przepisu, jest Gmina Miasto Kraków - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie.


Zobacz orzeczenie:
Postanowienie NSA z dnia 14 maja 2010 r., sygn. akt I OW 24/10

Przydatne materiały:
 Ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.)
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.)
Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.)
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.)