Podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych odpowiada w zakresie udzielonego mu zezwolenia za naruszające prawo działania podległego mu pracownika i nie zachodzi potrzeba wykazania mu winy w nadzorze nad zatrudnionym pracownikiem. Przedsiębiorca ponosi ryzyko związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w zgodzie z wymogami określonymi w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Wyrokiem sądu sprzedawczyni, pracująca w lokalu skarżącego, uznana została za winną przestępstwa z art. 43 ust. 1 w zw. z art. 15 ust. 1 pkt 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi polegającego na tym, że sprzedała alkohol osobie nieletniej. Prokurator rejonowy skierował wniosek do prezydenta miasta o wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie cofnięcia zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych udzielonych przedsiębiorcy. Organ I instancji powołując się na treść art. 18 ust. 10 pkt 1 lit. a) ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi cofnął udzielone skarżącemu zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych wskazując w szczególności, że przesłankę dla takiego cofnięcia stanowi sprzedaż alkoholu osobie nieletniej. Stanowisko to potwierdził także organ II instancji, wskazując, że każdy przypadek sprzedaży alkoholu osobie nieletniej stanowi usprawiedliwioną podstawę do cofnięcia przedsiębiorcy zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Zmiany tego stanowiska nie uzasadniały, zdaniem organów administracji, podnoszone przez stronę argumenty, że skazanie pracownika zatrudnionego przez przedsiębiorcę nie może stanowić podstawy cofnięcia zezwolenia temu przedsiębiorcy, który sam czynu zabronionego nie popełnił oraz że skarżący dołożył należytej staranności, przeszkalając swych pracowników, jak również że zachowanie pracownicy miało jedynie charakter jednorazowy.

NSA rozpatrując skargę, stwierdził, iż w myśl art. 18 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży może być prowadzona tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży. Z kolei art. 18 ust. 10 pkt 1 lit. a) stanowi, że zezwolenie o którym mowa w ust. 1, organ zezwalający cofa w przypadku nieprzestrzegania określonych w ustawie zasad sprzedaży napojów alkoholowych, w szczególności sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom nieletnim, nietrzeźwym, pod kredyt lub pod zastaw. Wykładnia językowa cytowanego przepisu jednoznacznie potwierdza tezę, że jednorazowa sprzedaż napoju alkoholowego osobie poniżej 18 roku życia jest wystarczającą i uzasadnioną przyczyną do zastosowania sankcji w postaci cofnięcia zezwolenia na obrót takimi napojami. W rozpoznawanej sprawie sprzedaż alkoholu osobie nieletniej została dokonana jednorazowo.

NSA uznał, iż gdyby zamiarem ustawodawcy było uznanie za przesłankę cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych jedynie wielokrotnych aktów naruszeń zakazu sprzedaży (podawania) tych napojów osobom nieletnim to wprowadziłby w art. 18 ust. 10 pkt 1 lit. a) regulację analogiczną do regulacji w pkt 3 tego przepisu. Przepis art. 18 ust. 10 pkt 3 ustawy wyraźnie stanowi, że zezwolenie cofa się w przypadku powtarzającego się co najmniej dwukrotnie w okresie 6 miesięcy w miejscu sprzedaży lub w najbliższej okolicy, zakłócania porządku publicznego w związku ze sprzedażą alkoholu przez dany punkt sprzedaży. Sąd podkreślił iż, prawidłowość wykładni językowej potwierdza wykładnia systemowa odnoszona do art. 1 ust. 1 i art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi . Z tych przepisów jednoznacznie wynika, że przeciwdziałanie patologicznym zjawiskom społecznym takim jak alkoholizm jest celem nadrzędnym ustawy, który nie podlega co do zasady relatywizacji w zderzeniu z interesem ekonomicznym podmiotów gospodarczych zajmujących się handlem napojami alkoholowymi. Ograniczenie obywatelom dostępu do alkoholu przez cofnięcie przedsiębiorcom zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych w przypadku jednorazowego naruszenia ustawowych zasad ich dystrybuowania, jest jednym z instrumentów, w jaki ustawodawca wyposażył organy jednostek samorządu terytorialnego w celu eliminacji zjawiska alkoholizmu.

Przedsiębiorca może uniknąć negatywnych konsekwencji legitymując nabywcę napoju alkoholowego w sytuacji, gdy istnieje wątpliwość co do jego wieku. Zaniechanie sprzedawcy ze skorzystania z tego uprawnienia powoduje względem przedsiębiorcy ryzyko utraty na jakiś czas prawa do prowadzenia działalności gospodarczej w tym zakresie. Bez istotnego znaczenia jest okoliczność, iż naruszenie ustawowego zakazu sprzedaży napojów alkoholowych nieletnim zawinione zostało nie przez skarżącego a przez jego pracownika. Skarżący jako przedsiębiorca odpowiada w zakresie udzielonego mu zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych za działania podległego mu pracownika naruszające prawo, w tym przypadku art. 15 ust. 1 pkt 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi i nie zachodzi potrzeba wykazania mu winy w nadzorze nad zatrudnionym pracownikiem. Nieprzestrzeganie zasad sprzedaży napojów alkoholowych określonych w ustawie jest jedyną przesłanką hipotezy normy prawnej wynikającej z art. 18 ust. 10 pkt 1 lit. a) ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi i tylko jej wystąpienie waży o obowiązku zastosowania sankcji w postaci cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Na podmiocie prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych spoczywa obowiązek zorganizowania jej w taki sposób, aby nie miał miejsca przypadek złamania ustawowych zasad sprzedaży napojów alkoholowych. Przedsiębiorca ponosi ryzyko związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w zgodzie z wymogami określonymi w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi .

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473, ze zm.)

 Pobierz orzecznictwo:
 Wyrok NSA z dnia 7 grudnia 2010 r., sygn. akt II GSK 972/09