Pytanie:
W skład zbiorowego pomnika przyrody – parku miejskiego wchodzi kilkadziesiąt drzew. W ramach rewitalizacji parku planuje się dosadzenie kilkunastu nowych drzew. Czy nowo posadzone drzewa należy traktować jako część składową pomnika przyrody?
Czy pomnikiem przyrody są tylko te drzewa, które rosły w parku w momencie ustanowienia zbiorowego pomnika przyrody?
Czy przed posadzeniem nowych drzew potrzebna jest uchwała rady gminy o ustanowieniu nowych drzew zbiorowym pomnikiem przyrody?
Czy w przypadku np. usunięcia nowych, uschniętych drzewek konieczna będzie uchwała rady gminy o zniesieniu wobec nich formy ochrony przyrody?
Odpowiedź:
Nasadzone drzewa w parku miejskim nie są elementem zbiorowego pomnika przyrody. Gmina może podjąć uchwałę o ustanowieniu istniejącego drzewa jako pomnika przyrody ze względu na cechy, o których mowa w art. 40 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody - dalej u.o.p.
Pomnikiem przyrody może być pojedynczy twór przyrody lub skupisko takich tworów, np. kilkadziesiąt drzew o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczających się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, np. okazałym rozmiarem.
Oznacza to, że pomnik przyrody ma być elementem wyróżniającym się z otoczenia, ponadprzeciętnym, wartościowym (w skali lokalnej) i to kryterium należy uważać za najistotniejsze przy wyborze obiektów do ochrony pomnikowej.
Sadzonki mogą dopiero w przyszłości okazać się drzewami, które będą charakteryzować się wskazanymi cechami, zasługującymi na miano pomnika przyrody. Obecnie rada gminy nie ma podstaw, aby ustanawiać je pomnikami przyrody czy częścią składową zbiorowego pomnika przyrody w trybie art. 44 ust. 2 u.o.p. Jeżeli niektóre z nich nie przyjmą się nie będzie podstaw do podejmowania uchwały w sprawie zniesienia tej formy ochrony przyrody.
Uzasadnienie:
Od jakich minimalnych wymiarów danego gatunku drzewa można uznać je za wyróżniające i godne objęcia ochroną, wynika z zaleceń obowiązujących w całym kraju. Aktualnie obowiązujące dolne pierśnice graniczne wskazano w Instrukcji sporządzania programu ochrony przyrody w nadleśnictwie (MOŚZNiL, Warszawa 1996).
Wprawdzie obowiązują one tylko w stosunku do drzew rosnących w Lasach Państwowych, ale mogą być używane w odniesieniu do innych form własności nieruchomości, np. należących do gminy lub osób fizycznych. Podane w instrukcji wymiary są tylko wskazówką.
Jeśli drzewo jest wyjątkowo dorodne, rozłożyste, rośnie w interesującym, często odwiedzanym punkcie i w jakiś sposób zaistniało w świadomości lokalnej społeczności, można je uznać za pomnik przyrody mimo mniejszych niż podane dolne pierśnice. Jeśli jednak drzewo rośnie na terenie, na którym już rosną okazałe drzewa tego samego gatunku, a wiele z nich, znacznie okazalszych, zostało już uznanych za pomniki przyrody, to mimo osiągnięcia odpowiednich rozmiarów nie musi być uznane za pomnik przyrody.
Podane wymiary dotyczą w zasadzie pojedynczych drzew, w przypadku alei czy większych skupień w skład takiego zbiorowego pomnika mogą wchodzić drzewa o znacznie mniejszych pierśnicach. Nie będą to jednak sadzonki drzew.
Nasadzone drzewa w parku miejskim nie są elementem zbiorowego pomnika przyrody
Sadzonki mogą dopiero w przyszłości okazać się drzewami, które będą charakteryzować się cechami, zasługującymi na miano pomnika przyrody. Obecnie rada gminy nie ma podstaw, aby ustanawiać je pomnikami przyrody czy częścią składową zbiorowego pomnika przyrody.
