Rada gminy w czerwcu 2007 r. przyjęła uchwałę, na mocy której nadała statut sołectwu. Przedmiotowa uchwała została zakwestionowana przez Prokuratora, który złożył na nią skargę. W ocenie skarżącego sąd administracyjny powinien stwierdzić jej nieważność w całości. Prokurator podkreślił, że uchwała została wydana w sposób sprzeczny z przepisami prawa. W szczególności zarzucił on zaniechanie przeprowadzenia we właściwy sposób społecznych konsultacji z mieszkańcami. Skarżący zwrócił też uwagę, że w przyjętym Regulaminie Sołectwa zostały zawarte niedopuszczalne postanowienia.
Organ domagał się oddalenia skargi. W odpowiedzi na skargę podniesiono, że przed przyjęciem uchwały właściwe konsultacje były prowadzone, choć w archiwach brak dokumentów wskazujących na tę kwestię. W piśmie kierowanym do sądu organ wyjaśnił, że przed podjęciem uchwały Rada Gminy nie określiła zasad i trybu prowadzenia konsultacji z mieszkańcami.
Konsultacje społeczne w ustawie o samorządzie gminnym
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach uwzględnił wniesioną skargę. W związku z tym stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w całości. Sąd przypomniał, że zaskarżona uchwała jest aktem prawa miejscowego. Sądy administracyjne są władne stwierdzić nieważność aktu prawa miejscowego, bez względu na datę jej podjęcia. Jak wynika bowiem z art. 94 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2020. 713) nie stwierdza się nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy po upływie jednego roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały lub zarządzenia w terminie określonym w art. 90 ust. 1, albo jeżeli są one aktem prawa miejscowego.
WSA wskazał, że prokurator zasadnie domagał się stwierdzenia nieważności wydanej uchwały. Organ naruszył bowiem art. 35 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. W świetle tego przepisu organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami. O konsultacjach społecznych mowa również w art. 5a ust. 1 tej ustawy. Z przepisu tego wynika, że w wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy mogą być przeprowadzane na jej terytorium konsultacje z mieszkańcami gminy.
Prowadzenie konsultacji z mieszkańcami gminy ma obligatoryjny charakter przed podjęciem uchwały dotyczącej nadania statutu jednostki pomocniczej (sołectwa). Taka uchwała może być więc przyjęta dopiero po przeprowadzeniu konsultacji. Na powyższe zwrócono uwagę w licznych orzeczeniach: np. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 września 2013 r. w sprawie II OSK 652/13 (LEX nr 1559840), w wyroku WSA w Kielcach z dnia 4 września 2018 r. w sprawie III SA/Kr 288/18 (LEX nr 2541150) oraz w wyroku WSA w Krakowie z dnia 10 października 2013 r. w sprawie III SA/Kr 66/13 (LEX nr 1385412).
Czytaj też: WSA: Zebranie miejskie jednostki pomocniczej może odwołać członków rady>>
Uchwała dotycząca konsultacji z mieszkańcami
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zaznaczył, że w pierwszej kolejności należy podjąć uchwałę w przedmiocie konsultacji z mieszkańcami, a dopiero później faktycznie prowadzić wskazane konsultacje. Takie zapatrywanie wyraził WSA w Krakowie w wyroku z dnia 15 lutego 2019 r. w sprawie III SA/Kr 1322/18 (LEX nr 2625329). Sądy administracyjne stoją na stanowisku, że zaniechanie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami jednostek pomocniczych poprzedzających podjęcie uchwały w przedmiocie nadania statutów tym jednostkom rodzi nieważność całej uchwały – przypomniał WSA w Kielcach. W ocenie sądu pogląd ten jest trafny.
Sąd administracyjny zwrócił uwagę, że w dacie podjęcia zaskarżonej uchwały nie obowiązywała uchwała ustalająca zasady i tryb prowadzenia konsultacji z mieszkańcami. Gmina wskazywała, że uchwałę podjęto po konsultacjach z mieszkańcami, choć stosowne dokumenty nie zachowały się. Twierdzenia organu nie zdołały przekonać sądu co do tego, że zakwestionowana uchwała została wydana zgodnie z przepisami. Kluczowe w sprawie było to, że konsultacje poprzedzające uchwalenie przepisów nie mogą być prowadzone w sposób dowolny. Tego rodzaju działania powinny być prowadzone według ustalonych kryteriów. Jak wynika z art. 5a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy określa uchwała rady gminy, z zastrzeżeniem ust. 7. Skoro takiej uchwały nie podjęto, to nie można przyjąć, że konsultacje były prowadzone – uznał WSA w Kielcach.
Opinie mieszkańców
Sąd podkreślił, że w toku konsultacji społecznych powinno dojść do rzeczywistego omówienia proponowanych regulacji. Mieszkańcy danego regionu powinni móc wyrazić swoje opinie i przedstawić uwagi do projektowanych przepisów. Konsultacje można przeprowadzić w ten sposób, że wywieszone zostaną informacje o miejscu udostępnienia projektowanych przepisów, przy jednoczesnym podaniu terminu i sposobu zgłaszania uwag. WSA zwrócił uwagę, że możliwość przedstawiania uwag przez mieszkańców do wprowadzanych przepisów powinna być realna i umożliwić rozważanie przez organ zgłaszanych postulatów. Skoro tak jednak się nie stało, należało stwierdzić nieważność zaskarżonej uchwały – podsumował WSA w Kielcach.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
