WSA: Opłatę za pochówek w grobowcu wnosi się tylko raz

Gmina nie może wprowadzać dowolnych opłat za korzystanie z cmentarza, a tylko takie, które przewiduje ustawa. Nie ma zatem podstawy, by pobierać opłatę za odnowienie miejsca w grobach murowanych na okres kolejnych 20 lat ani za dochowanie zmarłego do grobu murowanego i ziemnego - orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu.

Rada Gminy Dzierżoniów (woj. dolnośląskie) przyjęła uchwałę w sprawie opłat i zasad korzystania z cmentarza komunalnego i domu pogrzebowego na terenie gminy. Prokurator rejonowy zaskarżył uchwałę do sądu administracyjnego. Zarzucił radnym m.in. przekroczenie ustawowego upoważnienia w zakresie wprowadzenia opłat za usługi pogrzebowe. Wskazał tutaj na brak podstawy do wyznaczenia opłaty za odnowienie miejsca na cmentarzu w grobach murowanych po upływie 20 lat oraz opłaty z tytułu dokonania dochówku do istniejącego grobu ziemnego i murowanego.

Przeczytaj także: WSA: Gmina pobiera opłatę za grób, nie za "pochowanie w grobie"

Opłaty nieznane ustawie o cmentarzach

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w tej części. Przypomniał, że zgodnie z art. 91 ustawy o samorządzie gminnym uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. Jednak tylko istotne naruszenie prawa stanowi podstawę do stwierdzenia nieważności aktu (np. uchwały) organu gminy. Za takie zaś uznaje się uchybienie prowadzące do skutków, które nie mogą być tolerowane w demokratycznym państwie prawnym. Do nich zalicza się między innymi naruszenie przepisów prawa ustrojowego oraz prawa materialnego, a także przepisów regulujących procedury podejmowania uchwał. Co ważne, w kontekście tej sprawy, w przypadku delegacji ustawowej do uchwalenia przepisów prawa miejscowego, gmina powinna trzymać się zakresu upoważnienia. Powinna zatem uzupełniać przepisy powszechnie obowiązujące, a nie dodawać od siebie ich twórczą interpretację.

Podstawą do ustanawiania przez gminę opłat za usługi komunalne, w tym także dotyczące korzystania z cmentarzy są przepisy ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej. Warunkiem odwołania się do tej regulacji jest jednak, by przepisy szczególne nie regulowały kwestii odpłatności na swój sposób. A tak właśnie jest w sprawie opłat za korzystanie z cmentarzy gminnych.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 i ust. 2 ustawy o cmentarzach grób nie może być użyty do ponownego chowania przed upływem lat 20. Po upływie lat 20 ponowne użycie grobu do chowania nie może nastąpić, jeżeli jakakolwiek osoba zgłosi zastrzeżenie przeciw temu i uiści opłatę, przewidzianą za pochowanie zwłok. Zastrzeżenie to ma skutek na dalszych lat 20 i może być odnowiony. Przepisów tych nie stosuje się jednak do chowania zwłok w grobach murowanych przeznaczonych do pomieszczenia zwłok więcej niż jednej osoby, a także do chowania urn zawierających szczątki ludzkie powstałe w wyniku spopielenia zwłok.

Z przytoczonych przepisów ustawy o cmentarzach wynika jasno, że organ gminy może ustalać jedynie "opłaty za pochowanie zwłok" (art. 7 ust. 2), a nie jakiekolwiek opłaty związane z prowadzeniem cmentarza. Zatem uzasadniony jest pogląd, że do grobów murowanych przeznaczonych do pochowania więcej niż jednych zwłok nie mają zastosowania ograniczenia dotyczące ponownego użycia grobu (art. 7 ust. 3 ustawy), a zatem członkowie rodziny uprawnieni do tego grobu nie tylko nie muszą po upływie 20 lat przedłużać tego prawa, ale także uiszczać ponownej opłaty.

Komunikacja o zmianach w prawie w Twoim urzędzie nigdy nie była tak prosta jak teraz dzięki LEX Alert Urzędowy! Sprawdź szczegóły >>

Czym innym grób ziemny, a czym innym murowany

W tym wypadku zarządowi cmentarza nie przysługuje prawo dysponowania wolnymi miejscami w grobie murowanym ani przed, ani po upływie dwudziestu lat od pochowania, ani do pobierania kolejnej opłaty.

Wprowadzenie zatem w zaskarżonej uchwale opłaty za przedłużenie prawa do grobu murowanego (grobowca) należy uznać za działanie radnych bez podstawy prawnej, a zatem sprzeczne z art. 7 ust. 2 i 3 ustawy o cmentarzach. Uwaga ta odnosi się także do ponoszenia opłat za dokonanie dochówku do grobu murowanego (zapis par. 2 ust. 2 zaskarżonej uchwały). Uchwalenie przepisów bez podstawy prawnej stanowi natomiast istotne naruszenie prawa, a jako takie uzasadnia stwierdzenie ich nieważności.

Wyrok WSA we Wrocławiu z 22 sierpnia 2024 r., sygn. akt IV SA/Wr 237/24

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.