Ustawa o samorządzie gminnym nie określa wymiaru mienia komunalnego, z którego korzystanie (lub zarządzanie którym) wyczerpywałoby dyspozycję przepisu art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym .

Na podstawie umowy zawartej pomiędzy wspólnotą mieszkaniową, reprezentowaną przez miejski zarząd nieruchomości, a firmą handlową, zarządca nieruchomości oddał w użytkowanie firmie część ściany budynku wspólnoty w celu korzystania z reklamy. Na dzień zawarcia umowy udział miasta w przedmiotowej nieruchomości wynosił 56,07%, przy czym ściana zewnętrzna, na której założona była reklama, stanowiła nieruchomość wspólną.

Wojewoda zarządzeniem zastępczym wydanym na podstawie art. 98a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym , stwierdził wygaśnięcie mandatu radnej rady miejskiej. Radna dopuściła się naruszenia art. 24f ustawy o samorządzie gminnym poprzez prowadzenie działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy, a rada miejska zobowiązana była do podjęcia uchwały o wygaśnięciu mandatu radnego z powodu naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych w odrębnych przepisach funkcji lub działalności (art. 190 ust. 2 w zw. z art. 190 ust. 1 pkt 2a ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, Dz. U. Nr 159 poz. 1547 z późn. zm.).

WSA oddalił skargę radnej na zarządzenie zastępcze wojewody. W ocenie Sądu nie można przyjąć, aby mienie pozostające we współwłasności Gminy nie stanowiło już mienia komunalnego. Forma gospodarowania lokalami przez wspólnoty mieszkaniowe nie oznacza wyłączenia tych zasobów z zakresu pojęciowego "mienia komunalnego”. Korzystanie przez radną z takiego mienia w celu prowadzenia działalności gospodarczej wyczerpuje znamiona "korzystania z mienia komunalnego", a miasto jest członkiem wspólnoty mieszkaniowej, zaś w dniu zawarcia umowy ze skarżącą, udział miasta we wspólnocie wynosił 56,07%. Ustawa o samorządzie gminnym nie określa wymiaru mienia komunalnego, z którego korzystanie (lub którym zarządzanie) wyczerpywałoby zakaz art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym . Skoro zarządca nieruchomości oddał firmie skarżącej w użytkowanie "część mienia komunalnego gminy", w której uzyskała ona mandat radnego, to znaczy że radna ta naruszyła zakaz określony przez art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym . Norma ta ma charakter prewencyjny i dotyczy każdego przypadku powiązania działalności gospodarczej radnego z mieniem komunalnym, bez konieczności badania bezpośredniego znaczenia wykorzystanego mienia gminy dla istoty tejże działalności gospodarczej.

W ocenie skarżącej, która wniosła skargę kasacyjną, części mienia wspólnot mieszkaniowych, które niewątpliwie nie pozostają w swobodnej gestii gminy, nie mogą być traktowane jako mienie, o którym mowa w art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym . Ponadto nie zachodzi w sprawie "wykorzystywanie" mienia komunalnego gminy, skoro ściana zewnętrzna budynku, na której zawieszono reklamę stanowi części wspólne wspólnoty, której radna jest równoprawnym członkiem obok gminy (jej udział stanowi 5,71%). O wykorzystaniu części wspólnych nieruchomości, decydują wszyscy współwłaściciele w formie uchwały z prawem jej zaskarżenia przez każdego współwłaściciela do Sądu. Przyjęcie, iż korzystanie z części wspólnych w nieruchomości z udziałem gminy stanowi korzystanie z mienia komunalnego przez radnego współwłaściciela tej nieruchomości jest nieuprawnioną wykładnią rozszerzającą zakazu określonego w art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym .

NSA rozpatrując skargę kasacyjną, przypomniał, iż radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. Przepis ten koncentruje się na określeniu granic dopuszczalnej działalności gospodarczej radnych, nie wprowadzając we własnym zakresie dodatkowych elementów definiujących "mienie komunalne gminy". Przeciwnie, w zakresie tej definicji powołany przepis odsyła do tych regulacji, których przedmiotem jest wskazanie konstytutywnych cech mienia komunalnego gminy. Dlatego nie ma powodów do odstępowania od literalnej wykładni przepisu, który nie czyni zastrzeżenia, że stosuje się go tylko do mienia będącego wyłączną, 100% własności gminy. Od wykładni literalnej nie można odstępować tym bardziej, że prowadziłoby to do konkluzji oczywiście sprzecznych z ratio legis zakazu ustawowego, tj. zakaz nie obejmowałby każdego mienia, w którym gmina ma mniej niż 100% udziału. Samo tylko minimalne zmniejszenie udziału gminy w prawie własności mienia skutkowałoby wyjęciem takiego mienia z zakresu przedmiotowego art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym , a dotyczyłoby to w szczególności mienia wspólnot mieszkaniowych, które nie pozostają w swobodnej gestii gminy. Sąd podkreślił, iż "słowo 'gminy' znalazło się w (art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym ) dopiero od 2001 r. Był to zatem celowy zabieg ustawodawcy, a jego wymowa jest jednoznaczna - interpretowany przepis nie zabrania obecnie radnym prowadzenia działalności gospodarczej w wykorzystaniem mienia innego niż stanowiące bezpośrednio własność gminy". NSA podkreślił, że ustawa o samorządzie gminnym nie określa wymiaru mienia komunalnego, z którego korzystanie (lub zarządzanie którym) wyczerpywałoby dyspozycję przepisu art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym .

NSA zwrócił uwagę, iż skarżąca zakwestionował tezę Sądu I instancji, że można było mówić o "wykorzystywaniu" mienia czyli ściany zewnętrznej budynku, na której zawieszono reklamę stanowi części wspólne wspólnoty mieszkaniowej, w której radna ma 5,71% udziału. Uzasadniając ten zarzut skarga kasacyjna podaje, że umowa skarżącej ze wspólnotą o wydzierżawieniu skarżącej części ściany na reklamę zapadła jednomyślnie, stąd możliwości korupcyjne są całkowicie wykluczone bowiem nie zachodził przypadek decyzyjny wyłącznie ze strony Gminy. Prawidłowo Sąd I. instancji akcentuje bezwzględnie wiążącą moc zakazu zawartego w art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym , nie pozostawiający miejsca na gradacje, miarkowanie, dostosowanie do okoliczności konkretnej sprawy. Organy stosujące ten przepis (rada gminy, organ nadzoru), a tym bardziej - sąd administracyjny nie są uprawnione do uzależniania zastosowania powołanego przepisu od własnej oceny czy wykorzystanie mienia komunalnego stwarzało zagrożenie korupcyjne. Takiej przesłanki obowiązywania powyższego zakazu nie ma w powołanym przepisie, więc wymieniony zarzut skargi kasacyjnej nie może być uwzględniony.

 

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)