"MIB aktualnie prowadzi konsultacje społeczne i uzgodnienia międzyresortowe dotyczące projektu kodeksu urbanistyczno-budowlanego. Projekt będzie zawierał regulacje usprawniające planowanie przestrzenne, w tym lokalizowanie cmentarzy. Projekt nie dotyczy natomiast kwestii związanych z zakładaniem i utrzymywaniem cmentarzy, w tym opłat" - napisano.

Czytaj też: NIK: samorządy lekceważą zarządzanie cmentarzami komunalnymi

Wyjaśniono, że nowelizacja ustawy o działach administracji rządowej z lipca 2016 r. wprowadziła zmiany w ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Ich efektem jest przeniesienie od 31 sierpnia 2016 r. kompetencji w zakresie wymagań, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca grzebania zwłok (z uwzględnieniem wymagań techniczno-budowlanych) do ministra właściwego do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa oraz z ministrem właściwym do spraw środowiska.

 

Poinformowano, że minister zdrowia powołał zespół do spraw opracowania projektu ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. W jego skład wchodzą przedstawiciele m.in. ministrów właściwych do spraw środowiska, administracji publicznej, spraw wewnętrznych, budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa. "Aktualnie trwają prace zespołu nad tym projektem" - zaznaczono.

Według MIB wprowadzenie przepisu umożliwiającego lokalizację cmentarza komunalnego poza granicami gminy dotyczy zagadnienia funkcjonowania gminy oraz zasad wykonywania przez nią zadań własnych, do których należy prowadzenie cmentarzy gminnych. Zagadnienie to uregulowane jest w ustawie o samorządzie gminnym, której gospodarzem jest minister spraw wewnętrznych i administracji.

"Jednak propozycja umożliwienia organom gmin stanowienia aktów prawa miejscowego (miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, na podstawie których lokalizowany jest cmentarz) dotyczących terenów znajdujących się we właściwości innej gminy może zostać uznana za sprzeczną z art. 87 ust. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym akty prawa miejscowego są źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze działania organów, które je ustanowiły. Nie jest zatem możliwe wprowadzenie przepisów umożliwiających gminom stanowienie aktów prawa miejscowego dla obszarów znajdujących się poza terytorium tych gmin" - dodano.

W opublikowanym w ubiegłym tygodniu raporcie Najwyższej Izby Kontroli stwierdzono m.in., że samorządy często lekceważyły kwestie zarządzania cmentarzami komunalnym. Zarzuty kontrolerów dotyczyły np. niesprawdzania zadań zlecanych zewnętrznym firmom.

W Polsce, jak przypominają autorzy raportu, nie ma centralnego rejestru cmentarzy komunalnych i podmiotów nimi zarządzającymi. Z danych uzyskanych przez NIK wynika, że z łącznej liczby 15,5 tysiąca obecnie funkcjonujących obiektów cmentarnych, około 1880 to cmentarze komunalne. Największą część stanowią cmentarze wyznaniowe, tzw. parafialne.

Prowadzenie cmentarzy komunalnych, jak przypominają autorzy raportu, stanowi zadanie własne gminy. Jak czytamy w dokumencie, "gminy wywiązują się z obowiązku prowadzenia cmentarzy komunalnych, zapewniając miejsca pochówku oraz utrzymując należyty stan techniczny i sanitarny".

NIK negatywnie ocenia jednak m.in. lekceważenie obowiązków nadzorczych. Zarzuca włodarzom - wójtom, burmistrzom i prezydentom miast, że nie wykorzystują instrumentów nadzoru, "pozbawiając się często nawet wpływu na ustalenie zasad korzystania z cmentarzy komunalnych oraz wysokość opłat cmentarnych, o których decydują nieuprawnione podmioty zewnętrzne". Może to skutkować np. wysokimi, bo komercyjnie ustalanymi, cenami za miejsca pochówku.

Część samorządów, jak podkreślono, nie dba o pozyskiwanie własnych dochodów pochodzących z opłat za miejsca pochówku. Zauważono również, że "w ostatnich latach, w związku z potrzebą budowy nowych cmentarzy komunalnych, gminy mają problem z pozyskaniem w swoich granicach odpowiednich terenów na lokalizację nekropolii".

Stwierdzono, że samorządy "w celu wywiązywania się z ustawowego obowiązku zaspokajania potrzeb wspólnoty samorządowej, były +zmuszone+ decydować o lokalizacji cmentarza poza swoją właściwością miejscową, nabywając w sąsiednich gminach na własność nieruchomości gruntowe pod budowę cmentarza, a następnie wobec braku porozumień z gminami, na terenie których obiekty są położone, realizować obowiązki zarządcy cmentarzy komunalnych zlokalizowanych poza własną gminą".

Z tego powodu - jak podkreślono - "niezbędne jest wprowadzenie przepisu umożliwiającego lokalizację cmentarza komunalnego poza granicami gminy, której społeczności ma on służyć".

NIK zwrócił uwagę także na niewystarczające regulacje ustalone w ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Zdaniem urzędy potrzebny jest m.in. katalog opłat - z rozróżnieniem na "usługi cmentarne" i "usługi pogrzebowe" - oraz ustalenie zasad zarządzania starymi cmentarzami - w celu zaprzestania ich degradacji oraz uniknięcia ich likwidacji.

Z prośbą o podjęcie działań mających na celu zmianę przepisów ustawy Najwyższa Izba Kontroli zwróciła się do Ministra Infrastruktury i Budownictwa. (PAP)