Na jakiej podstawie burmistrz miasta może dokonać umorzenia lub rozłożenia na raty zaległości powstałej z tytułu grzywny nałożonej przez Straż Miejską w drodze mandatu karnego?

Odpowiedź

Grzywny nałożone w drodze mandatu karnego przez Straż Miejską mogą być objęte ulgami w ich spłacie polegającymi na odroczeniu terminu płatności, rozłożeniu zapłaty na raty czy umorzeniu na podstawie przepisów ustawy o finansach publicznych, przy posiłkowym stosowaniu kodeksu postępowania administracyjnego i ordynacji podatkowej.

Uzasadnienie

Na wstępie należy wyjaśnić, że grzywna nałożona przez Straż Miejską w drodze mandatu karnego stanowi należność publicznoprawną, która stanowi jednak dochód jednostki samorządu terytorialnego (art. 100 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 395 z późn. zm. - dalej k.p.w.).

Grzywny nałożone mandatem należy więc zaliczyć do środków publicznych jako dochody publiczne (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm. - dalej u.f.p.), zalicza się do nich bowiem również dochody budżetu jednostek samorządu terytorialnego należne na podstawie odrębnych ustaw (tu - k.k.w. - art. 5 ust. 2 pkt 2 u.f.p.).

Zasady stosowania ulg w spłacie zobowiązań mandatowych nie zostały zawarte ani w przepisach ustawy z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń – dalej k.w., ani w przepisach k.p.w. Nie można jednocześnie stosować do udzielania takich ulg przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy - dalej k.k.w., w sprawach wykroczeń znajduje on bowiem zastosowanie jedynie w odniesieniu do wykonywania orzeczeń w postępowaniu o wykroczenia (art. 1 § 1 k.k.w.), orzeczeniami zaś są jedynie wyroki i postanowienia (art. 32 § 2 k.p.w.), ustawa nie zalicza do nich zaś ani zarządzeń, ani mandatów karnych (art. 32 § 1 k.p.w.).

Przepisy u.f.p. częściowo regulują tryb stosowania ulg w spłacie tego rodzaju należności. W odróżnieniu od poprzednio obowiązującej ustawy o finansach publicznych obecnie w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym jedynie należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom podległym, mogą być umarzane albo ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty na zasadach określonych przez organ stanowiący jednostki samorządu (art. 59 ust. 1 u.f.p.). Uprawnienie do stosowania tych ulg nie obejmuje więc należności publicznoprawnych, jakimi są grzywny.

Przepisy u.f.p. odsyłają natomiast w sprawach dotyczących należności będących środkami publicznymi o niepodatkowym charakterze do przepisów innych ustaw. Decyzje w sprawie ulg w spłacie grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego wydaje wójt, burmistrz czy prezydent miasta (art. 61 ust. 1 pkt 2 u.f.p.), zaś organem odwoławczym jest samorządowe kolegium odwoławcze. Organ pierwszej instancji może udzielać ulg przewidzianych w art. 55 u.f.p., a to oznacza, że należności mogą być umarzane w całości albo w części lub ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty (art. 64 ust. 1 u.f.p.). Postępowanie w sprawie udzielenia ulgi prowadzi się stosując posiłkowo przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego oraz przepisy Działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1998 r. Ordynacja podatkowa - dalej o.p., przy czym w przedmiocie udzielania ulg podatkowych podstawową regulacją będą przepisy art. 67a-67do.p. Dla porządku należy wspomnieć, że decyzja taka ma charakter uznaniowy, ale powinna być uzasadniona ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym.

Na koniec trzeba więc zauważyć, że nowe przepisy również nie przewidują, w zakresie stosowania ulg, realizacji polityki karnej, z której celami wiąże się nałożona grzywna. Trzeba również zauważyć, że częściowe ujęcie w u.f.p. problematyki stosowania przedmiotowych ulg powiela niektóre przepisy o.p., które i tak powinny być stosowane w sprawach ich przyznawania.