Prawo do dobrej administracji (art. 41) formułuje Karta Podstawowych Praw Unii Europejskiej przyjęta w grudniu 2000 r. w Nicei. Oznacza to, że każda osoba ma prawo do tego, aby jego sprawy były załatwiane przez instytucje i organy Unii bezstronnie, rzetelnie i w rozsądnym terminie. Trzeba pamiętać, że Kodeksu postępowania administracyjnego i Ordynacja podatkowa mają zastosowanie w przypadku dwóch prawnych form działania administracji publicznej załatwianych w formie decyzji administracyjnej (forma władcza) oraz postanowień. Poza obszarem skodyfikowanego postępowania pozostaje znaczny obszar działań pozostających w sferze prawa cywilnego (dominium). Zatem, Europejski Kodeks Dobrej Administracji (KDA), uchwalony 6 września 2001 r. przez Parlament Europejski, ma szansę stać się dokumentem wypełniającym przestrzeń nieobjętą skodyfikowanym postępowaniem. Z art. 8 KDA wypływa zasada bezstronności i niezależności. Urzędnik działa bezstronnie i niezależnie. Urzędnik powinien powstrzymać się od wszelkich arbitralnych działań, które mogą mieć negatywny wpływ na sytuację pojedynczych osób, oraz od wszelkich form faworyzowania, bez względu na motywy takiego postępowania. Kolejne zasady KDA zawierające aspekty etyczne to: zasada niedyskryminowania (art. 5), zakaz nadużywania uprawnień (art. 7), zasada uczciwości (art. 11), zasada zgodnego z prawem oczekiwania oraz konsekwentnego działania i doradztwa (art. 10) oraz zasada uprzejmości (art. 12).

 


Aby skupić się na przestrzeganiu, a potem promować zasady etycznego postępowania, najpierw takie zasady trzeba stworzyć. Wymaga to przyjęcia określonej procedury. Narzucenie takich zasad przez kierownika jednostki, spowoduje wyeliminowanie innych ważnych uczestników – członków organizacji, którzy powinni przecież ją współtworzyć i czynnie przyczyniać się do jej powodzenia. Wydaje się, że w pierwszym rzędzie należałoby rozpocząć dyskusję o potrzebie wypracowania takich zasad. Po czym w formie ankiety, zapytać pracowników, które wytypowane wartości i zasady według nich powinny posłużyć do opracowania Kodeksu Etycznego Pracownika Urzędu Miejskiego (gminnego). Każdy powinien ustalić hierarchię swoich wartości, która powinna cechować pracownika samorządowego.

Przykładowe pytania :

  • rzetelne, zgodne z prawem i bezstronne załatwianie spraw,
  • zachowanie neutralności politycznej w miejscu pracy oraz w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych,
  • eliminowanie interesu prywatnego własnego i innych osób z działań podejmowanych na zajmowanym stanowisku,
  • wystrzeganie się wszelkich nielegalnych korzyści materialnych i osobistych w związku z załatwianiem spraw służbowych,
  • lojalność wobec przełożonych,
  • poszanowanie prawa podmiotów prawnych i fizycznych do informacji posiadanych przez Urząd Miejski,
  • zgodna z prawem, apolityczna, bezstronna rekrutacja i awansowanie pracowników w Urzędzie Miejskim,
  • efektywne wykorzystanie czasu pracy i powierzonych środków na profesjonalne załatwienie spraw,
  • stanowcze reagowanie na wszelkie przypadki łamania prawa oraz zasad bezstronności w apolityczności w Urzędzie Miejskim,
  • poszanowanie środków i mienia publicznego w najwyższym możliwym stopniu i wykorzystywanie go wyłącznie do zaspakajania niezbędnych potrzeb publicznych,
  • okazywanie szacunku i zrozumienia dla klientów Urzędu Miejskiego. Problematyka i jej zakres powinny być wypracowae wspólnie


Hierarchia wartości i zasad wynikająca z opracowanej ankiety powinna następnie być wykorzystana do ogólnej dyskusji wśród członków organizacji na ich temat. Może podczas takiej debaty, pojawią się inne zagadnienia, które mogłyby wzbogacić katalog przyjętych zasad. Następnie kierownik organizacji powinien zadbać o to, aby każdy z członków organizacji przyjął te zasady do wiadomości i stosowania w praktyce. Członkowie organizacji powinni corocznie odbywać szkolenie na temat etyki i funkcjonowania Kodeksu Etycznego Pracownika w praktyce. Kodeks powinien być dostępny na co dzień, nie tylko dla członków organizacji. Jej klienci powinni mieć stałą możliwość wczytywania się w jego treść, na miejscu w Urzędzie Miejskim, na stronach BIP oraz w lokalnej prasie.

Wiesław Śniecikowski


Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.)

Pisaliśmy o tym również:
Kontrola zarządcza, a kwestie etyczne (cz. 1)
Zasady kontroli zarządczej w jednostkach samorządu terytorialnego
Kontrola zarządcza w jednostkach samorządu terytorialnego
Kontrola zarządcza w jednostkach samorządu terytorialnego - system wyznaczania celów i zadań
Kontrola zarządcza w samorządach terytorialnych - identyfikacja ryzyka