Przedstawione zagadnienie prawne w wyroku SN ICSK 175/09 , wpisuje się w nurt problematyki wpływu orzeczeń organów administracyjnych na rozstrzygnięcia sądów cywilnych. Przez „związanie sadu” rozumie się obowiązek uwzględniania przez sąd stanu prawnego wynikającego z decyzji administracyjnej i odnoszącego się do sfery stosunków, które zostały poddane uregulowaniu na drodze postępowania administracyjnego. W powyższej sprawie powodowie zażądali naprawienia uszczerbku majątkowego powstałego wskutek nieprzyznania własności czasowej nieruchomości i jako źródło szkody wskazali decyzję administracyjną. Rozpatrując zarzuty stron Sąd Apelacyjny wyszedł z błędnego założenia, że na podstawie poczynionych ustaleń może badać zasadność decyzji administracyjnej odmawiającej przyznania poprzednikom prawnym skarżących prawa własności czasowej i wyprowadzać własne wnioski co do prawidłowości tej decyzji. To błędne założenie legło u podstaw zaskarżonego wyroku. Skarżący podnieśli zarzut naruszenia art. 160 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego . Zgodnie z treścią tego artykułu, roszczenie odszkodowawcze przysługuje stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem art. 156 § 1 albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji.

W uzasadnieniu wyroku SN podkreślił, że w zakres stanu faktycznego podlegającego ustaleniu w sprawie o odszkodowanie wchodzi także - jako jego element - sytuacja prawna wywołana decyzją administracyjną. W takim wypadku sąd nie może pominąć stanu prawnego stworzonego przez tę decyzję ani stanąć na stanowisku, że do stanu faktycznego będącego podstawą decyzji administracyjnej należało ustosunkować się inaczej niż uczynił to organ administracyjny. Byłoby to równoznaczne z kwestionowaniem przez sąd powszechny merytorycznej zasadności decyzji administracyjnej. W ocenie SN organ orzekający musi przyjąć stan prawny wywołany decyzją administracyjną i powinien włączyć go do podstawy orzeczenia w sprawie cywilnej. W tym znaczeniu sąd orzekający o roszczeniu odszkodowawczym przewidzianym w art. 160 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego jest związany decyzją nadzorczą, stwierdzającą nieważność decyzji lub jej wydanie z naruszeniem prawa.

Orzeczenie SN wydane w powyższej sprawie odszkodowawczej wskazuje, że wystarczającym dla ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa w procesie o zapłatę odszkodowania za szkody wyrządzone przez wydanie ostatecznej decyzji, jest samo stwierdzenie przez organ administracji publicznej nieważności decyzji lub wydania jej z naruszeniem prawa w trybie art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego niezależnie od rodzaju wad, którymi obarczona jest decyzja. Tym samym Sąd Najwyższy odszedł od dotychczas prezentowanego stanowiska, zgodnie z którym sąd powszechny jest zobowiązany do badania związku przyczynowego pomiędzy wadliwą decyzją a szkodą. Oznacza to ułatwienie w takich sytuacjach dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa.


Przydatne materiały:
Wyrok SN z dnia 16 grudnia 2009 r., sygn. akt I CSK 175/09
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)