Czy komisja rewizyjna ma prawo kontrolować płace pracowników urzędu gminy?
Odpowiedź
Samorząd terytorialny jest związkiem publiczno-prawnym, w którym podmiotem są obywatele zamieszkujący określone terytorium. W realizacji zadań własnych samorząd działa we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność – można przyjąć, że urząd a w nim urzędnicy, wykonują zadania określone przez organy samorządu terytorialnego oraz zadania wynikające z prawa państwowego. W tej mierze komisja rewizyjna wykonując uchwały rady kontroluje organ wykonawczy. Wójt, jako kierownik urzędu, realizując swoje zadania kieruje się obowiązującym prawem, w tym prawem określonym przez organ stanowiący. Rada gminy (stąd komisja rewizyjna działająca w imieniu rady) kontroluje organ wykonawczy, w tym kontroluje wykonywanie przez organ wykonawczy zadań kierownika urzędu. Mając na uwadze zasadę zapewniającą jednoosobową odpowiedzialność i jednoosobowe kierowanie urzędem, komisja rewizyjna nie może podejmować czynności naruszającej te zasady. Komisja rewizyjna zatem kontroluje wójta i wykonywanie przez niego prawa a nie kontroluje urzędników, szczególnie ich płac. Oczywiście kontrolując wykonywanie zadań przez wójta, pośrednio będzie kontrolować system motywacyjny, w tym system płac – ale to nie jest kontrola płac urzędniczych ale kontrola systemu określonego przez wójta.
Uzasadnienie
Kontrola jest czynnością ściśle związaną z zarządzaniem i ma na celu stwierdzenie określonego stanu rzeczy i wskazanie różnicy między stanem pożądanym a stanem rzeczywistym. Pojęciem szerszym jest nadzór, bowiem w nim obok kontroli zawiera się możliwość wpłynięcia na podmiot kontrolowany tak, aby zachował się zgodnie ze wskazaniami organu sprawującego nadzór. W administracji publicznej mamy do czynienia z obszarem kontroli zewnętrznej i wewnętrznej. Kontrola wewnętrzna w samorządzie terytorialnym wykonywana/realizowana jest przez organ stanowiący (w jego imieniu najczęściej komisję rewizyjną) i wykonawczy (najczęściej w jego imieniu osoba lub wyspecjalizowana komórka działająca w ramach urzędu). W związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2010 r. ustawy o finansach publicznych , wprowadzono w art. 68-71 regulacje dotyczące kontroli zarządczej, jako ogółu działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. Zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej w samorządzie terytorialnym, na podstawie art. 69 ustawy o finansach publicznych , należy między innymi do obowiązków wójta, burmistrza, prezydenta miasta oraz przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego.
Zgodnie z art. 18a ustawy o samorządzie gminnym , rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy - w tym celu powołuje komisję rewizyjną. Komisja między innymi opiniuje wykonanie budżetu gminy i występuje z wnioskiem do rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wójtowi oraz wykonuje inne zadania zlecone przez radę. Zgodnie z art. 33 ustawy o samorządzie gminnym wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy, którego jest kierownikiem, stąd zwierzchnikiem służbowym zatrudnionych tam osób. Organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin organizacyjny, nadany przez wójta w drodze zarządzenia.
Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.)
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)