Błędny jest pogląd, jakoby z art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych   wynikało, że przy wyliczaniu dochodu uwzględnia się tylko przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych, od których pobierane są składki na ubezpieczenia zdrowotne.

Umorzenie długu, inne niż w warunkach art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie jest darowizną, ale źródłem przychodu określonym w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

To, że renta socjalna jest przychodem opodatkowanym na zasadach ogólnych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) nie oznacza, że w każdym przypadku uzyskiwania takiego dochodu od podatnika pobiera się podatek.

 

Kierownik ośrodka pomocy społecznej odmówił skarżącej przyznania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Organ ustalił, że w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, dochód rodziny skarżącej przekraczał ustawowe kryterium dochodowe uprawniające do przyznania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Zatem zdaniem organu należało odmówić przyznania świadczeń.

SKO utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Następnie skargę rozpoznał WSA. Według Sądu pierwszej instancji, organy rozstrzygnęły sprawę z naruszeniem przepisów art. 7 i art. 77 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego . Zdaniem WSA tylko wysokość wyegzekwowanych alimentów, jako składnik dochodu, nie budzi wątpliwości. Sąd wywodził, że zarówno umorzenie zaległości z tytułu należności czynszowych i renta socjalna nie kwalifikują się do żadnego z dochodów, o jakich mowa w art. 3 pkt 1 lit. b i c ustawy o świadczeniach rodzinnych . WSA zgodził się ze stanowiskiem, że SKO jest związane treścią zaświadczenia urzędu skarbowego odnośnie tego, że oba dochody podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zdaniem Sądu, nie zwalniało to organu od obowiązku podjęcia działań zmierzających do wyjaśnienia wątpliwości, czy umorzenie zaległego czynszu z odsetkami za lokal mieszkalny stanowi dochód, o jakim mowa w art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych . SKO złożyło skargę kasacyjną.

NSA rozpatrując skargę uznał, iż obliczanie dochodu musi uwzględniać rezultaty postępowania podatkowego prowadzonego na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Takie związanie rezultatem postępowania podatkowego dotyczy też wysokości dochodu, wysokości składek na ubezpieczenia społeczne odliczonych od dochodu, wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne odliczonych od podatku i wysokości należnego podatku. Konsekwencją takiego rozumienia art. 2 pkt 4 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów w związku z art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych jest unormowanie art. 15 ust. 4 pkt 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionych do alimentów określające rodzaj i treść dokumentu, na podstawie którego, w postępowaniu o przyznanie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, następuje ustalenie okoliczności objętych hipotezą art. 2 pkt 4 tej ustawy w związku z art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych . Dokumentem tym jest zaświadczenie wydane przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Zaświadczenie to potwierdza fakty ustalone w postępowaniu podatkowym oraz stan prawny w zakresie obowiązku podatkowego strony. W tym zakresie organ administracyjny prowadzący postępowanie o przyznanie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego jest więc związany treścią zaświadczenia naczelnika urzędu skarbowego. W ramach uprawnień wynikających z oceny dokumentu urzędowego oraz swobodnej oceny materiału dowodowego organ administracyjny może i powinien podjąć czynności procesowe, gdy według jego oceny zaświadczenie nie potwierdza rzeczywistych rezultatów postępowania podatkowego. Nie może jednak, przed ewentualnym wydaniem nowego zaświadczenia, ustalić okoliczności z art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych wbrew treści dołączonego do wniosku zaświadczenia. W szczególności nie może samodzielnie przeprowadzić postępowania zastępującego czynności procesowe postępowania podatkowego oraz ustalić, czy przychód podlega opodatkowaniu za zasadach ogólnych, ustalić dochód oraz należny podatek odmiennie od rezultatów postępowania podatkowego odzwierciedlonych w zaświadczeniu. Organ prowadzący postępowanie w sprawie przyznania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego może podjąć czynności zmierzające do weryfikacji, gdy zebrany materiał dowodowy wywołuje wątpliwości co do zgodności zaświadczenia z rezultatami postępowania podatkowego.

Zdaniem NSA zobowiązując organy administracyjne do działań weryfikujących zaświadczenie przedstawiające rezultaty zakończonego postępowania podatkowego, Sąd pierwszej instancji nie oparł się na prawidłowej wykładni art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych i nie wskazał wiarygodnych podstaw zakwestionowania zaświadczenia, którym dysponowały organy rozpatrujące wniosek. Po pierwsze, błędny jest pogląd, jakoby z art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych  wynikało, ze przy wyliczaniu dochodu uwzględnia się tylko przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych, od których pobierane są składki na ubezpieczenia zdrowotne. Po drugie, umorzenie długu, inne niż w warunkach art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity w chwili wydania zaskarżonej decyzji: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), nie jest darowizną, ale źródłem przychodu określonym w art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy. Po trzecie, brak jest jakichkolwiek podstaw faktycznych i prawnych do kwalifikowania dochodu skarżącej w postaci umorzenia zaległości czynszowych, jako dochodu z tytułu zatrudnienia. Po czwarte, to, że renta socjalna jest przychodem opodatkowanym na zasadach ogólnych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) nie oznacza, że w każdym przypadku uzyskiwania takiego dochodu od podatnika pobiera się podatek. Z tego powodu w art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych mowa jest o podatku należnym. Nie było więc podstaw do kwestionowania zaświadczenia o dochodach skarżącej tylko z tego powodu, że w pozycji "wysokość należnego podatku" organ podatkowy wpisał "0". W tej sytuacji, nawiązując do powyższych uwag, potwierdzić trzeba, iż organ rozpatrujący wniosek o przyznanie prawa do alimentów z funduszu alimentacyjnego był związany także tą częścią zaświadczenia, która wskazywała na ustalenie "zerowej" wysokości podatku należnego od dochodu z tytułu renty socjalnej. Konstatacja Sądu pierwszej instancji, iż organ nie pomniejszył przychodu skarżącej o należny podatek od osób fizycznych jest trafna. Nie uczynił tego, gdyż takiego podatku należnego organy podatkowe w zaświadczeniu nie wykazały.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.)
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)

 Zobacz orzecznictwo:
Wyrok NSA z dnia 9 grudnia 2010 r., sygn. akt I OSK 1212/10