Poprzez pojęcie opłaty skarbowej rozumieć należy daninę publicznoprawną, która w swej istocie wykazuje cechy zbliżone do podatków i ceł. W odróżnieniu od podatków opłata skarbowa jest świadczeniem odpłatnym, ściśle związanym ze skonkretyzowanym i wzajemnym świadczeniem ze strony gminy (por. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 21 października 2010, sygn. akt III S.A./Po 4/2010). Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej nie definiuje pojęcia opłaty skarbowej, a wyłącznie wskazuje charakter czynności z zakresu administracji publicznej, których dokonanie rodzi obowiązek podatkowy.

Zgodnie z przepisem art. 1 wskazanej ustawy opłacie podlega:
1) w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej:
a) dokonanie czynności urzędowej na podstawie zgłoszenia lub na wniosek,
b) wydanie zaświadczenia na wniosek,
c) wydanie zezwolenia (pozwolenia, koncesji);
2) złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii – w sprawie z zakresu administracji publicznej lub w postępowaniu sądowym. Opłacie skarbowej podlega również dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia oraz zezwolenia (pozwolenia) przez podmiot inny niż organ administracji rządowej i samorządowej, w związku z wykonywaniem zadań z zakresu administracji publicznej, a także złożenie w takim podmiocie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii.

Brzmienie przywołanego przepisu mimo klarownych sformułowań, może nasuwać wątpliwości praktyczne w zakresie konieczności poniesienia opłaty skarbowej przy każdorazowym dokonywaniu czynności przed organem administracji publicznej. W omawianym akcie prawnym ustawodawca wskazał bowiem katalog spraw nie objętych obowiązkiem uiszczenia opłaty skarbowej. Przewidziane w ustawie o opłacie skarbowej wyłączenia mają charakter wyjątkowy i stanowią odstępstwo od wyrażonej w Konstytucji RP zasady powszechności opodatkowania. Reguła ta nie ma jednak kształtu absolutnego, stąd też możliwe jest modyfikowanie ciężarów i świadczeń publicznych, do których ponoszenia zobligowani są wszyscy obywatele. W ustawie o opłacie skarbowej wyróżniono wyłączenia o charakterze przedmiotowym i podmiotowym. Pierwszy z wyjątków dotyczy sytuacji, których zaistnienie nie determinuje obowiązku zapłaty opłaty skarbowej. Zgodnie z przepisem art. 2 omawianej ustawy do kategorii wyłączeń przedmiotowych należy przede wszystkim dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia i zezwolenia albo złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury w sprawach alimentacyjnych, z zakresu ubezpieczeń społecznych bądź wynagrodzeń. Przepis art. 7 ustawy zawiera katalog wyłączeń podmiotowych, tj. określa kategorie podmiotów zwolnionych z zapłaty opłaty skarbowej. Zgodnie z przywołanym powyżej przepisem zwalnia się od konieczności uiszczenia opłaty skarbowej między innymi jednostki budżetowe oraz organizacje pożytku publicznego. Należy także wskazać, iż jedną z kategorii podmiotów zwolnionych całkowicie z obowiązku ponoszenia wydatków związanych z zapłatą opłaty skarbowej stanowią jednostki samorządu terytorialnego.

Pisaliśmy o tym również:
Stwierdzenie nadpłaty w opłacie skarbowej nie jest możliwe z urzędu


Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 225, poz. 1635 z późn. zm.)