Przykładowo, jeżeli zamawiający udziela w tym trybie zamówień dodatkowych (art. 67 ust. 1 pkt 5 Prawa zamówień publicznych ) – wybór wykonawcy wynika z przesłanki ustawowej. W świetle art. 67 ust. 1 pkt 5 zamówienia dodatkowe mogą być bowiem udzielone wyłącznie wykonawcy zamówienia podstawowego.

Z odmienną sytuacją będziemy mieć natomiast do czynienia, jeżeli zamówienie w trybie zamówienia z wolnej ręki udzielane jest w zakresie działalności twórczej lub artystycznej (art. 67 ust. 1 pkt 1 lit. c). O ile bowiem jest oczywiste, że będący przedmiotem zamówienia utwór w wielu przypadkach może wykonać tylko jeden artysta (np. utwór muzyczny z repertuaru danego artysty), gdyż często do tego właśnie sprowadza się cel społeczno-gospodarczy umowy (zapewnienie występu danego zespołu, a nie zapewnienie jakiejkolwiek oprawy muzycznej), o tyle sam wybór artysty – należeć będzie do zamawiającego. Niemniej jednak w obu opisanych przypadkach przesłanka wyboru trybu sprowadza się do tego, że z punktu widzenia celu społeczno-gospodarczego zawieranej umowy – udzielenie zamówienia właśnie temu, a nie innemu wykonawcy – ma znaczenie fundamentalne.

Sam przebieg postępowania o udzielenie zamówienia prowadzonego w trybie zamówienia z wolnej ręki nie jest skomplikowany. Zamówienie udzielane jest po przeprowadzeniu negocjacji z jednym tylko wykonawcą. Występujące w praktyce wady postępowania prowadzonego w trybie zamówienia z wolnej ręki odnoszą się nie do uchybień proceduralnych, ale wadliwego wyboru trybu postępowania. Ze względu jednak na jego niekonkurencyjny charakter wadliwy wybór trybu zamówienia z wolnej ręki jest przez ustawodawcę bardzo surowo karany. Przepis art. 146 ust. 1 pkt 1 stwarza bowiem podstawy formalnoprawne do unieważnienia zawartej umowy, jeżeli zamawiający z naruszeniem przepisów ustawy zastosował tryb negocjacji bez ogłoszenia lub zamówienia z wolnej ręki.

Przesłanki pozwalające na zastosowanie przy udzielaniu zamówienia publicznego całkowicie niekonkurencyjnego trybu, a zatem ustanawiające wyjątek od ogólnej zasady zachowania pełnej konkurencyjności przy udzielaniu zamówień publicznych, powinny być interpretowane w sposób ścisły. Na konieczność przyjęcia takiego sposobu rozumowania wskazuje nie tylko całokształt okoliczności związanych z udzielaniem zamówień publicznych, ale także orzecznictwo Sądu Najwyższego. Również orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (obecnie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej) wskazuje na konieczność zawężającej interpretacji okoliczności pozwalających na zastosowanie procedury negocjacyjnej.

Więcej na temat zamówień publicznych znajdziesz w książce "Prawo zamówień publicznych. Praktyczny poradnik dla zamawiających i wykonawców", autorzy: Marta Lamch-Rejowska, Łukasz Laszczyński.

"Prawo zamówień publicznych. Praktyczny poradnik dla zamawiających i wykonawców" to kompleksowe opracowanie dotyczące procesu udzielania zamówień publicznych z zastosowaniem przepisów ustawy. Autorzy analizują wszystkie ustawowe tryby udzielania zamówień publicznych, wiele miejsca poświęcają również takim zagadnieniom, jak partnerstwo publiczno-prywatne czy zawieranie umów koncesji na roboty budowlane lub usługi.