XII edycja Konkursu im. Prof. Michała Kuleszy
Konkurs Redakcji miesięcznika „Samorząd Terytorialny” i jego Wydawcy – Wolters Kluwer SA – na najlepsze rozprawy doktorskie, prace magisterskie i licencjackie poświęcone tematyce samorządowej przeprowadzony został już po raz XII. Po raz trzeci próbowałem, trochę nieudolnie, zastąpić pomysłodawcę, wieloletniego Redaktora Naczelnego miesięcznika oraz przewodniczącego Jury, a od niedawna także patrona Konkursu – Prof. Michała Kuleszę. Od zeszłego roku zrezygnowaliśmy ze specjalnego, pokonkursowego numeru miesięcznika, w którym ukazywały się fragmenty nagrodzonych prac magisterskich i licencjackich. Zachęcamy natomiast autorów nagrodzonych prac do składania swoich tekstów opartych na wynikach przeprowadzonych badań do regularnych numerów pisma. W ten sposób będzie mogła się z nimi zapoznać szersza grupa czytelników – prenumeratorów „Samorządu Terytorialnego”. Liczę, że kolejne teksty będą się sukcesywnie ukazywały w następnych numerach pisma w ciągu całego roku. Drodzy Nagrodzeni, pamiętajcie że fakty wyróżnienia Waszych prac przez Jury jest traktowany przez Redakcję jako pierwsza pozytywna recenzja, droga do publikacji jest więc prostsza niż w przypadku innych nadesłanych materiałów.
W tym roku na konkurs nadeszło nieco mniej prac niż w latach poprzednich, mniej też przyznaliśmy nagród. Prace nadeszły w sumie z dziesięciu różnych uczelni, w tym z dziewięciu państwowych i jednej prywatnej. W grupie tej znalazło się pięć uniwersytetów (aż osiem prac zostało zgłoszonych przez cztery różne jednostki Uniwersytetu Warszawskiego), trzy uczelnie ekonomiczne, jedna uczelnia techniczna i jedna państwowa wyższa szkoła zawodowa. W gronie dziewięciu laureatów znaleźli się przedstawiciele czterech uczelni.
Nagrodzone prace są bardzo silnie zróżnicowane tematycznie. Po jednej odnosi się do szeroko rozumianego planowania przestrzennego, socjologii, prawa, ekonomii i finansów (z czego ta ostatnia ma charakter pracy z zakresu prawa finansowego). Pozostałe cztery dość trudno zaklasyfikować jednoznacznie do któreś z dyscyplin naukowych – koncentrują się na zagadnieniach polityki regionalnej, geografii i szeroko rozumianej gospodarki przestrzennej. Trzy spośród nich odnoszą się do różnych aspektów polityki na poziomie lokalnym, dwie do zagadnień finansów lokalnych, dwie do szeroko rozumianego planowania przestrzennego.
Jeśli chodzi o formalne przypisanie do dyscyplin naukowych, to dwie z nagrodzonych prac zostały obronione na wydziałach prawa (lub prawa i administracji), cztery na wydziałach geografii (w tym znaczna część na kierunku gospodarka przestrzenna), po jednej zaś na wydziałach architektury, socjologii oraz na interdyscyplinarnym makro-kierunku samorząd terytorialny i polityka regionalna. Ale taka formalna klasyfikacja jest myląca.
Zinstytucjonalizowany świat nauki lubi sztywne podziały na dyscypliny badawcze, jednak samorząd wymyka się im. Jest bowiem instytucją ze swej natury interdyscyplinarną, oddziałującą swym działaniem na sferę prawa i administracji, gospodarki, społeczeństwa, polityki, kształtowania przestrzeni publicznej, przyrody itp. Taki interdyscyplinarny charakter ma zatem pismo „Samorząd Terytorialny”, a zróżnicowanie to znajduje odbicie także w pracach przysłanych na Konkurs. Nie chodzi nawet o to, że nadesłane prace reprezentują różne dyscypliny, rzecz w tym, że tematyka niektórych prac i zastosowane w nich metody dociekań nie pozwalają jednoznacznie określić, do jakiej dyscypliny można je zaliczyć. Sądzę, że to jeden z większych walorów Konkursu, a przy okazji także powód, dla którego studia nad samorządem terytorialnym są tak skomplikowane i tak fascynujące zarazem. Dlatego też w komisji konkursowej zasiadają przedstawiciele różnych dyscyplin – obok prawników, w tym specjalistów w zakresie administracji publicznej, jest także politolog, geograf, ekonomista, przedstawiciel nauk o zarządzaniu i specjalista w zakresie planowania przestrzennego (charakterystyczne i jeszcze bardziej podkreślające interdyscyplinarność tematyki Konkursu jest to, że także w przypadku niektórych członków jury jednoznaczne określenie dyscypliny nauki, jaką się zajmują, sprawia niejakie trudności).
Tak jak w ubiegłych latach, Komisja Konkursowa zwracała uwagę nie tylko na poprawność metodyczną i teoretyczną przedstawionych do oceny prac, ale starała się doceniać te prace, które wydają się istotne dla praktyki funkcjonowania samorządu terytorialnego. Przykłady takich bardzo ważnych i aktualnych tematów znajdujemy także wśród prac nagrodzonych w tym roku. Można tu wymienić zagadnienia wykorzystywania przez samorządy funduszy Unii Europejskiej, finansowania przedsięwzięć rozwojowych za pomocą instrumentów dłużnych obligacji komunalnych, ochronę krajobrazu, funkcjonowanie funduszu sołeckiego czy też uspołecznienie procesu planowania w samorządach.
Pragnę w tym miejscu podziękować fundatorom nagród: Wolters Kluwer – wydawcy „Samorządu Terytorialnego”, który wraz z Redakcją jest organizatorem Konkursu, oraz Patronom Instytucjonalnym XII edycji Konkursu. Są to – jak poprzednio – ogólnokrajowe organizacje samorządu terytorialnego: Związek Miast Polskich, Związek Powiatów Polskich, Związek Województw Rzeczypospolitej Polskiej, Unia Metropolii Polskich, a także Związek Gmin Wiejskich RP. Od lat do grona Patronów Instytucjonalnych należy także Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej. Od wielu lat wręczanie nagród i wyróżnień odbywa się w Warszawie przy okazji obchodów Dnia Samorządu. W tym roku, tak jak już kilka razy wcześniej, odbędzie się w trakcie posiedzenia Strony Samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, które odbędzie się 27 maja 2015 r . w Sali Kolumnowej Sejmu RP.
Profesor Paweł Swianiewicz
Uniwersytet Warszawski
Przewodniczący Komisji Konkursowej
