Jednostka samorządu terytorialnego może udzielać pomocy materialnej studentom i doktorantom

Na mocy nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 5 listopada 2009 r. (Dz. U. Nr 202, poz. 1553), ktra weszła w życie z dniem 16 grudnia 2009 r., do ustawy wprowadzono przepisy, dzięki ktrym jednostkom samorządu terytorialnego umożliwiono udzielanie pomocy materialnej studentom studiw wyższych i doktoranckich.

Zgodnie z dodanymi do ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym art. 173a ust. 1 i art. 199a pomoc tę jednostki samorządu terytorialnego mogą przyznawać studentom oraz doktorantom. W myśl art. 2 ust. 1 pkt 20 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym studentem jest osoba kształcąca się na studiach pierwszego lub drugiego stopnia albo jednolitych studiach magisterskich, doktorantami zaś, stosownie do postanowień art. 2 ust. 1 pkt 21 w zw. z pkt 10 ustawy, są uczestnicy studiów doktoranckich, inaczej – studiów trzeciego stopnia. Mając na uwadze, iż w wyniku reformy systemu pomocy materialnej dla studentów, zapoczątkowanej już ustawą z dnia 28 maja 2004 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym, ustawy o wyższych szkołach zawodowych, ustawy o pożyczkach i kredytach studenckich oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 152, poz. 1598), uprawnionymi do otrzymania pomocy materialnej zostali także studenci szkół niepublicznych oraz studenci studiów niestacjonarnych, należy przyjąć, że o pomoc materialną przyznawaną przez jednostki samorządu terytorialnego mogą się ubiegać studenci bez względu na formę studiów, czyli osoby kształcące się na studiach stacjonarnych, niestacjonarnych (zaocznych i wieczorowych), studiach prowadzonych przez szkoły publiczne oraz niepubliczne. Pomocą materialną nie mogą jednak zostać objęte osoby będące uczestnikami studiów podyplomowych – jest to forma kształcenia inna niż studia wyższe i studia doktoranckie przeznaczona dla osób legitymujących się dyplomem ukończenia studiów wyższych (art. 2 ust. 1 pkt 11 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym).

Zasady przyznawania pomocy materialnej studentom przez jednostkę samorządu terytorialnego określi uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Uchwała ta, zgodnie z treścią art. 173a ust. 2 pkt 1–4 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, powinna określać:
1) rodzaj pomocy materialnej;
2) sposób i terminy ubiegania się o pomoc materialną;
3) sposób wyłaniania studentów, którym będzie przyznana pomoc materialna;
4) maksymalną wysokość pomocy materialnej, o którą może ubiegać się student.

Należy podkreślić, iż na zasadach określonych w art. 173a ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym pomoc materialna będzie przyznawana także studentom studiów doktoranckich (art. 199a ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym).

Powyższą nowelizację należy ocenić pozytywnie. W konsekwencji student może ubiegać się o pomoc materialną z różnych źródeł i, po pierwsze, uzyskać stypendium ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa w formie: 1) stypendium socjalnego, 2) stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych, 3) stypendium za wyniki w nauce lub sporcie, 4) stypendium ministra za osiągnięcia w nauce, 5) stypendium ministra za wybitne osiągnięcia sportowe, 6) stypendium na wyżywienie, 7) stypendium mieszkaniowego czy 8) zapomogi (art. 173 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym). Podobnie w przypadku doktorantów, którzy mogą ubiegać się o pomoc materialną w formie: 1) stypendium socjalnego, 2) zapomogi, 3) stypendium za wyniki w nauce, 4) stypendium na wyżywienie,
5) stypendium mieszkaniowego, 6) stypendium socjalnego dla osób niepełnosprawnym (art. 199 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym). Po drugie, student/doktorant może otrzymać pomoc ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie jednostki samorządu terytorialnego (art. 173a i art. 199a ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym). Na marginesie można zaznaczyć, iż stosowną pomoc materialną – stypendia za wyniki w nauce mogą osobom kształcącym się na studiach wyższych oraz doktoranckich przyznawać także osoby fizyczne oraz prawne niebędące państwowymi ani samorządowymi osobami prawnymi, na zasadach zatwierdzonych przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego (art. 173b w zw. z art. 199b ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym). Ponadto do czasu ostatniej nowelizacji brak było upoważnienia ustawowego stanowiącego podstawę prawną wydawania przez jednostkę samorządu terytorialnego uchwał w sprawie zasad przyznawania pomocy materialnej studentom studiów wyższych i doktoranckich. W efekcie, w sytuacji podjęcia przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego takiej uchwały, sądy administracyjne stwierdzały ich nieważność (por. wyrok z dnia 18 listopada 2008 r., III SA/Lu 309/08, LEX nr 496646).


Pełna treść wyroku WSA z Lublina z dnia 18 listopada 2008 r., sygn. III SA/Lu 309/08 pobrana została z Systemu Informacji Prawnej LEX.