Zgodnie z przepisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (art. 4 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ) ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Praktyka jednak pokazuje, że dla wielu terenów plany zagospodarowania przestrzennego nie zostały jeszcze przyjęte, zatem potrzebny jest inny środek określający dopuszczalną lokalizację inwestycji. Służą temu decyzje administracyjne.

W przypadku braku miejscowego planu określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przy czym rozróżnia się dwa rodzaje decyzji:
1) o lokalizacji inwestycji celu publicznego – w celu ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego;
2) o warunkach zabudowy – w celu ustalenia sposobu zagospodarowania terenu i warunków zabudowy dla innych inwestycji.
Oba rodzaje decyzji różnią się w pewnym stopniu, zatem określenie czy dana inwestycja ma charakter realizacji celu publicznego czy nie, ma kluczowe znaczenia dla dalszego postępowania.

Definicja inwestycji celu publicznego znajduje się w art. 2 pkt 5   ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym   i należy przez to rozumieć działania, które mają znaczenie lokalne (gminne), ponadlokalne (powiatowe, wojewódzkie i krajowe) lub krajowe (obejmujące również inwestycje międzynarodowe i ponadregionalne), stanowiące jednocześnie realizację celów, o których mowa w art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami . Nie ma przy tym znaczenia status podmiotu podejmującego te działania oraz źródła ich finansowania, co oznacza, że tak administracja publiczna (rządowa i samorządowa), jak i inwestorzy prywatni mogą realizować inwestycje celu publicznego.

Ustawa o gospodarce nieruchomościami zawiera w art. 6 katalog celów publicznych (obecnie jest to 15 punktów oraz odesłanie do przepisów ustaw szczególnych określających takie cele). Mimo sformułowania takiego wykazu, w praktyce powstają wątpliwości, które inwestycje można uznać za realizujące cel publiczny. Jedną z takich problematycznych inwestycji jest budowa elektrowni wiatrowej. O takim przypadku wypowiedział się np. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z dnia 24 marca 2010 r. (sygn. II SA/Bd 33/10, LEX nr 576237).

Sąd przyjął jednoznaczne stanowisko, iż zespół elektrowni wiatrowych nie jest inwestycją celu publicznego, której lokalizacja winna być ustalona w drodze decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Za takim stanowiskiem, zdaniem sądu, przemawia fakt, że inwestycją celu publicznego może być tylko takie działanie, które jest technicznie konieczne do realizacji celu publicznego, a nie takie, które ma mu tylko sprzyjać. Chodzi więc o inwestycje bezpośrednio prowadzące do urzeczywistnienia określonego celu publicznego. Jednocześnie inwestor powołujący się na cel publiczny powinien udowodnić, że jego realizacja nie stanowi zaspokojenia interesu prywatnego – indywidualnego lub grupowego.

Na potwierdzenie tej argumentacji sąd przytoczył brzmienie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, które stanowią, że do celów publicznych należą budowa i utrzymywanie ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, a także innych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń. W konsekwencji w zakresie tak sformułowanego celu publicznego nie leży budowa elektrowni wiatrowych. Przewody i urządzenia służące do przesyłania energii elektrycznej funkcjonują w znaczeniu technicznym niezależnie od takiej elektrowni, zatem nie można jej uznać za inny obiekt (urządzenie) niezbędny do korzystania z tych przewodów i urządzeń.

W uzasadnieniu wyroku sąd odniósł się też do poglądu kwalifikującego budowę elektrowni wiatrowej jako obiektu służącego ochronie środowiska (art. 6 pkt 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami ) i zdecydowanie odrzucił taką koncepcję. Celem budowy elektrowni, także wiatrowej, jest bowiem cel ekonomiczny, a nie ochrona środowiska.

Podsumowując, sąd administracyjny uznał, że budowa elektrowni wiatrowej nie jest realizacją celu publicznego w rozumieniu art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami , bowiem żaden przepis tej ustawy, ani żaden przepis szczególny, nie określają tej inwestycji jako celu publicznego. Konsekwencją przyjęcia takiej interpretacji jest, z punktu widzenia procedur administracyjnych, niedopuszczalność wydania w sprawie lokalizacji takiej inwestycji decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego w oparciu o art. 5o ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym . Decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego wydana w odniesieniu do takiej inwestycji będzie nieważna jako wydana z rażącym naruszeniem prawa. Właściwe jest w tej sytuacji wydanie decyzji o warunkach zabudowy i przeprowadzenie postępowania administracyjnego w trybie właściwym dla tej decyzji.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 24 marca 2010 r., sygn. II SA/Bd 33/10, LEX nr 576237.

Więcej na ten temat:
„Przyjazne Państwo” reformuje planowanie przestrzenne i gospodarkę nieruchomościami

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.)
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. 2004 r., Nr 261, poz. 2603 ze zm.)
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 24 marca 2010 r., sygn. II SA/Bd 33/10