Pytanie:
Czy z instytucjami kultury należy podpisać umowę o dotację na bieżącą działalność? Czy sam zapis w statucie, że finansowani są z budżetu jest wystarczającą podstawą do wypłaty dotacji? Czy po zakończonym roku instytucje kultury powinny złożyć rozliczenie tej dotacji?

Odpowiedź:
Dotacji podmiotowej przekazywanej instytucji kultury nie trzeba dokumentować umową, chociaż umowa taka nie jest zakazana. Jednak umowa jest konieczna w przypadku dotacji celowych. Rozliczenia dotacji ze środków publicznych dokonuje się zawsze zgodnie z postanowieniami ustawy o finansach publicznych, ale też zgodnie z zasadami określonymi przez przekazującego dotację (w obowiązującego u niego regulaminach czy innych aktach wewnętrznych).

Uzasadnienie:
Zgodnie z przepisami art. 28 ust. 3 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, organizator przekazuje instytucji kultury środki finansowe w formie dotacji:

  1. podmiotowej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów;
  2. celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;
  3. celowej na realizację wskazanych zadań i programów.


Co do formy przekazywania dotacji, w przypadku dotacji podmiotowej nie ma obowiązku zawierania umowy. Jednak zawarcie umowy jest możliwe, jeśli przekazujący dotację uzna to za zasadne. Jeżeli umowa taka będzie zawarta, wówczas powinna określać np. wysokość, tryb i terminy przekazywania dotacji, określenie sposobu rozliczenia dotacji (np. określenie niezbędnej w tym celu dokumentacji) itp.

Natomiast w przypadku dotacji celowych zawarcie umowy jest konieczne. Jak wynika z art. 250 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych – dalej u.f.p., zarząd jednostki samorządu terytorialnego (JST), udzielając dotacji celowej, w tym jednostce sektora finansów publicznych (a więc także samorządowej instytucji kultury), co do zasady zawiera umowę, która powinna określać w szczególności:

  1. wysokość dotacji, cel lub opis zakresu rzeczowego zadania, na którego realizację są przekazywane środki dotacji;
  2. termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego;
  3. termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji oraz termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji celowej, z tym że termin ten nie może być dłuższy niż terminy zwrotu określone w przepisach u.f.p.


Ważne znaczenie mają tu przepisy określone w art. 251 u.f.p., które dotyczą zwrotu niewykorzystanej dotacji. A zatem, dotacje udzielone z budżetu JST w części niewykorzystanej do końca roku budżetowego podlegają zwrotowi do budżetu tej jednostki w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku.

W przypadku podjęcia uchwały, o której mowa w art. 263 ust. 2 u.f.p. (dotyczącej wydatków do zrealizowania w następnym roku), niewykorzystana część dotacji podlega zwrotowi do budżetu JST w terminie 15 dni od dnia określonego w tej uchwale.

W przypadku gdy termin wykorzystania dotacji (do 31 stycznia następnego roku) jest krótszy niż rok budżetowy, niewykorzystana część dotacji podlega zwrotowi w terminie 15 dni po upływie terminu wykorzystania dotacji.

Ważne jest rozumienie ważnego pojęcia "wykorzystanie dotacji", które okresla art. 251 ust. 4 u.f.p. Wynika z niego, że wykorzystanie dotacji następuje w szczególności przez zapłatę za zrealizowane zadania, na które dotacja była udzielona, albo, w przypadku gdy odrębne przepisy stanowią o sposobie udzielenia i rozliczenia dotacji, wykorzystanie następuje przez realizację celów wskazanych w tych przepisach.

A zatem, chodzi tu o zasadę kasową, tj. zapłatę a nie realizację zadania, na co zwraca uwagę orzecznictwo. W jednym z wyroków WSA stwierdził, że: "Nie można utożsamiać pojęcia "wykorzystanie dotacji" i "zrealizowanie zadania", skoro w art. 251 ust. 4 u.f.p. (...) jest mowa o tym, że "wykorzystanie dotacji następuje w szczególności przez zapłatę za zrealizowane zadania, na które dotacja była udzielona". Gdyby pojęcia "wykorzystanie dotacji" i "zrealizowanie zadania" były pojęciami tożsamymi, to zbędne byłoby wymienianie zapłaty jako jednego ze sposobów wykorzystania dotacji. Dla oceny wykorzystania dotacji istotne znaczenie ma zapłata za zrealizowane zadanie publiczne, a nie samo jego wykonanie. Użyte przez ustawodawcę słowo "w szczególności" odnieść należy jedynie do formy zapłaty, która może polegać nie tylko na przelewie gotówki, ale np. może przybrać formę potrącenia." (wyrok WSA w Poznaniu z dnia 10 lipca 2014 r., I SA/Po 1252/13).

Od kwot dotacji zwróconych po wskazanych wyżej terminach nalicza się odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, począwszy od dnia następującego po upływie terminów zwrotu dotacji, które mają zastosowanie w danym przypadku.