Pytanie:
Zgodnie z przepisami ustawy z 28.09.1991 r. o lasach - dalej u.l., gospodarka leśna w lasach prowadzona jest według uproszczonego planu urządzenia lasu, który sporządzany jest na zlecenie i koszt właściciela lasu (art. 21 ust. 1 pkt 3 u.l.). Gmina nie posiada UPUL (nie wykonała UPUL dla swojego las komunalnego). Obecnie trwa w tym lesie wycinka, bez jakichkolwiek uzgodnień. Ponadto wycięte drzew też nie są zgłaszane do cechowania.
Jakie kroki powinien podjąć starosta w tej sprawie?
Odpowiedź:
Jeśli dla danego lasu nie ma sporządzonego planu urządzeniowego lub inwentaryzacji stanu lasu, to formalnie starosta nie ma możliwości wydania zezwolenia na wycinkę drzew z lasu w związku z pominięciem art. 79 ust. 3 pkt 2 u.l. Decyzji takiej nie można podjąć w ramach kompetencji ogólnych wynikających ze sprawowania nadzoru nad lasami nienależącymi do Skarbu Państwa. Oznacza to, że do czasu sporządzenia UPUL lub ISL właściciel lasu nie może pozyskiwać drewna, zaś starosta nie może takiego drewna ocechować, zgodnie z art. 14a ust. 3 u.l.
Brak dokumentów urządzeniowych nie zwalnia właściciela lasu od wykonywania obowiązków, o których mowa w art. 9 i 13 u.l. Nadleśniczy powinien poinformować właściciela lasu, jakie działania w związku z tymi obowiązkami powinien on wykonywać. Starosta nie może jednak wydać decyzji na wniosek właściciela lasu określającej jego obowiązki. Może on jedynie wydać decyzję nakazującą ich wykonanie, gdyby właściciel lasu ich nie wykonywał. Może to być również decyzja nakazująca np. trzebież.
Akt u.l. nie zawiera przepisów określających tryb podejmowania działań organu w przypadku braku UPUL i ISL, przewiduje bowiem obligatoryjne sporządzanie planów dla każdego lasu: tak należącego do Skarbu Państwa, jak i do osób fizycznych. Przepis art. 79 ust. 3 pkt 2 u.l., który umożliwiał staroście wydawanie decyzji (w przypadku braku UPUL) przestał obowiązywać już dawno temu.
Obecnie starosta może wydawać jedynie decyzje zobowiązujące właścicieli lasów prywatnych do prowadzenia gospodarki leśnej w sposób prawidłowy (art. 24 u.l., który może mieć zastosowanie, gdy np. właściciel nie składa wniosku o dokonanie trzebieży drzew obumarłych).
Jeżeli właściciel lasu dokonuje wyrębu bez zgody starosty, to starosta powinien zawiadomić policję o popełnieniu wykroczenia.
Pozyskanie drzew z lasu bez zezwolenia nie podlega karze administracyjnej. Jest to wykroczenie opisane w art. 158 ustawy z 20.05.1971 r. Kodeks wykroczeń – dalej k.w., co oznacza, że to nie starosta prowadzi postępowanie, tylko przekazuje zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia, w tym przypadku przez właściciela lasu. Zgodnie z art. 158 § 1 k.w., właściciel lub posiadacz lasu, który dokonuje wyrębu drzewa w należącym do niego lesie albo w inny sposób pozyskuje z tego lasu drewno niezgodnie z planem urządzenia lasu, uproszczonym planem urządzenia lasu lub decyzją określającą zadania z zakresu gospodarki leśnej albo bez wymaganego pozwolenia, podlega karze grzywny. Drewno w takiej sytuacji podlega przepadkowi.
Uzasadnienie:
Starosta nie jest organem właściwym do prowadzenia postępowania w sprawie nielegalnego pozyskania drewna z lasu. Jeżeli poweźmie taką informację, ma obowiązek zawiadomienia policji o popełnionym wykroczeniu, o którym mowa w art. 158 k.w. Także wydawanie decyzji o zabezpieczeniu nielegalnie pozyskanego drewna jest w mojej ocenie wątpliwe, chyba że taka decyzja byłaby wydana do czasu wszczęcia postępowania, a osoba sprawcy byłaby znana (właściciel), bowiem decyzja administracyjna musi być skierowana do konkretnego podmiotu. To policja powinna zabezpieczyć drewno na potrzeby postępowania wszczętego w trybie art. 158 k.w.
Zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia/przestępstwa mieści się w ramach kompetencji nadzorczych starosty.
Czy przed zawiadomieniem policji o wykroczeniu starosta powinien wszcząć jakieś postępowanie, aby miał jakąkolwiek podstawę do wydania decyzji administracyjnej o zabezpieczeniu pozyskanego drewna? Wydaje się, że tak, zważywszy że właściciel lasu ma obowiązek zawiadomienia starosty o każdej ilości pozyskanego drewna, celem jego ocechowania i wystawienia świadectwa legalności pozyskania drewna. Podstawę prawną stanowić zatem może art. 14a ust. 3 w zw. z art. 5 u.l. Efektem tego postępowania może być wydana decyzja o zabezpieczeniu drewna nielegalnie pozyskanego, zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia lub przestępstwa oraz umorzenie wszczętego postępowania administracyjnego.
Jeżeli więc drewno nie zostało wywiezione z lasu, to co najwyżej decyzja starosty mogłaby dotyczyć jego zabezpieczenia, ale do czasu postanowienia organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, bowiem sposób zabezpieczenia drewna powinien zostać ustalony nie przez starostę, który nie jest organem ścigania, a przez organ ścigania.
Ustawa o lasach nie wskazuje przepisu, który mógłby wprost stanowić podstawę wydania decyzji o zabezpieczeniu drewna, nie typizuje przestępstw ani wykroczeń. Stąd też uważam, że przy jej wydawaniu starosta mógłby powołać się na art. 5 ust. 1 pkt 2 u.l., co oznacza, że przed wszczęciem postępowania karnego wydałby decyzję zabezpieczającą drewno w oparciu o ogólne kompetencje nadzorcze w stosunku do lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa.
Autor: Anna Hejnar-Zawisza
