Osoba pobiera zasiłek stały. Dnia 13 stycznia 2014 r. podjęła zatrudnienie. Od kiedy należy uchylić decyzję przyznającą zasiłek stały - od dnia zgłoszenia czy od początku stycznia 2014 r.?

Czy należy wypłacić część zasiłku stałego? Czy zasiłek za styczeń się nie należy?

Odpowiedź

Uchylenie decyzji powinno wywierać skutki jedynie na przyszłość, najwcześniej od momentu wydania decyzji uchylającej decyzję przyznającą zasiłek stały, a nie od chwili zmiany sytuacji świadczeniobiorcy.

Uzasadnienie

Zmiana sytuacji dochodowej świadczeniobiorcy zwykle zobowiązuje organ pomocy społecznej do zmiany decyzji o przyznaniu świadczenia pieniężnego. W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że zarówno zmiana decyzji pierwotnej przyznającej świadczenie z pomocy społecznej, jak i jej uchylenie ma charakter konstytutywny.


Taki charakter decyzji wydawanych na podstawie art. 106 ust. 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.) - dalej u.p.s. wynika również z samego trybu wydawania tych aktów. Na gruncie ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 267) - dalej k.p.a., wzruszenie decyzji tworzących prawa nabyte dla stron może nastąpić na podstawie art. 155 k.p.a. czy art. 161 k.p.a., poprzez wydanie decyzji o charakterze konstytutywnym.


Stąd też również decyzja wydawana na podstawie art. 106 ust. 5 u.p.s., która zmienia lub uchyla pierwotną decyzję przyznającą prawo do określonych świadczeń z pomocy społecznej, ma charakter decyzji konstytutywnej (wyrok WSA z dnia 12 stycznia 2011 r., IV SA/Wr 550/10, LEX nr 954077; wyrok WSA z dnia 22 października 2009 r., III SA/Kr 596/09).


Wynika to z faktu, że decyzja taka wpływa na dotychczasowy zakres przyznanych świadczeń z pomocy społecznej gdyż zmienia ich wysokość, odmiennie kształtuje lub wręcz je odbiera. Ze względu na ten właśnie konstytutywny charakter decyzja taka może wywierać wyłącznie skutki ex nunc tj. na przyszłość. Brak zatem jakichkolwiek podstaw by uchylać lub zmieniać decyzję przyznającą prawo do określonych świadczeń z pomocy społecznej ex tunc tj. wstecz, np. z chwilą zmiany sytuacji dochodowej uprawnionego. To założenie nie dotyczy jedynie świadczenia nienależnie pobranego.


Ustawa o pomocy społecznej nie daje organowi podstaw do formułowania w rozstrzygnięciu daty, od której ma obowiązywać zmiana lub uchylenie wcześniej wydanej decyzji. A zatem zastosowanie znajdują tu przepisy ogólne dotyczące wykonalności decyzji. Co do zasady decyzja staje się wykonalna z dniem, w którym stała się ostateczna. Oznacza to, ustanie prawa do zasiłku, następuje z chwilą upływu terminu do wniesienia odwołania, a więc z 15. dniem od doręczenia stronie decyzji organu I instancji stronie. Jeżeli odwołanie zostało wniesione decyzja staje się ostateczna z dniem wydania decyzji przez organ II instancji (samorządowe kolegium odwoławcze), utrzymującej w mocy zaskarżoną odwołaniem decyzję w sprawie uchylenia poprzedniej decyzji.


Należy dodać, że organ może nadać decyzji rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzje opatrzone tym rygorem są natychmiast wykonalne (czyli praktycznie zaraz po ich wydaniu). Niemniej zgodnie z art. 108 k.p.a. nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności wymaga spełnienia określonych przesłanek, należą do nich między innymi: interes społeczny i wyjątkowo ważny interes strony. Ten ostatni może być uzasadnieniem nadania rygoru decyzjom przyznającym świadczenie (ale nie w wysokości żądanej przez stronę), wówczas organ nie musi czekać z wypłatą świadczenia do dnia, w którym decyzja stanie się ostateczna. (zob. G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, t. 2, Wolters Kluwer, Warszawa 2010, s. 89.) Natomiast interes społeczny może być przesłanką nadania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzjom pozbawiającym prawa do świadczeń. Niemniej stosowanie omawianej klauzuli wymaga rozwagi i indywidualnego podejścia do każdego przypadku. Należy również pamiętać, że zastosowania art. 108 k.p.a. powinno mieć charakter wyjątkowy.


Podsumowując, sedno postawionego w pytaniu problemu sprowadza się do daty wydania decyzji uchylającej, nie zaś do miesiąca, od którego zmiana ma zacząć obowiązywać. Zmiana wysokości świadczenia pieniężnego jest wiążąca najwcześniej od dnia wydania decyzji uchylającej, niezależnie od tego w jakim miesiącu zostanie ona wydana i nie obejmuje okresu wcześniejszego tj. od dnia zmiany sytuacji świadczeniobiorcy, do dnia wydania nowej decyzji.


Jeśli przykładowo organ wyda decyzję 1 lutego i nie nada jej rygoru natychmiastowej wykonalności, to decyzja stanie się wykonalna po upływie 14 dni od jej doręczenia. Od następnego dnia zasiłek stały nie będzie przysługiwał.

Pytanie pochodzi z programu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.