Pytanie:
Sąd rejonowy (z wniosku OPS-u) orzekł przyjęcie mieszkańca gminy do domu pomocy społecznej bez jego zgody. Mieszkaniec przebywa w DPS niemal rok. W pierwszych miesiącach bieżącego roku już wykorzystał 21 dni nieobecności określonej w art. 63 u.p.s. Sukcesywnie korzysta z tzw. "urlopu", udzielanego na jego wniosek. W miesiącu lipcu mieszkał w DPS tylko 4 dni, pozostałe dni miesiąca przebywa poza DPS.
Czy w sytuacji kiedy mieszkaniec DPS fizycznie tam nie mieszka niemal cały miesiąc, a dyrekcja DPS wyraża zgodę na tzw. "urlop", to czy gmina ma obowiązek wnoszenia opłaty o której mowa w art. 61 ust. 2 pkt 3 u.p.s.?
Odpowiedź:
Czasowy pobyt pensjonariusza poza domem pomocy społecznej (w wymiarze ponad 21 dni) nie zwalnia z obowiązku ponoszenia opłaty za pobyt w placówce.
Uzasadnienie:
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - dalej u.p.s., osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej (art. 54 ust. 1 u.p.s). Pobyt w placówce jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca. Średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w domu pomocy społecznej:
- o zasięgu gminnym – ustala wójt (burmistrz, prezydent miasta) i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do 31 marca każdego roku,
- o zasięgu powiatowym – ustala starosta i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do 31 marca każdego roku,
- regionalnym – ustala marszałek województwa i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 marca każdego roku (art. 60 ust. 2 u.p.s).
W myśl art. 61 ust. 1 u.p.s., do wnoszenia opłaty za pobyt w DPS obowiązani są w kolejności:
- mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich – przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,
- małżonek, zstępni przed wstępnymi,
- gmina, z której osoba została skierowana do DPS,
przy czym małżonek, zstępni, wstępni i gmina nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.
Przedstawiona zasada kolejności oznacza, iż w sytuacji gdy osoba umieszczona w domu pomocy społecznej nie jest w stanie ponosić kosztów pobytu w placówce, obowiązek wnoszenia opłat spoczywa na małżonku, w następnej kolejności na zstępnych, następnie na wstępnych, a w ostatniej kolejności na gminie, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Obowiązek wnoszenia opłat nie obciąża równocześnie wszystkich wymienionych zobowiązanych, lecz obejmuje ich w ww. kolejności (por. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 13 sierpnia 2014 r., IV SA/Po 379/14).
Mieszkaniec domu, a także inna osoba obowiązana do wnoszenia opłat za pobyt w DPS, jeżeli mieszkaniec domu przebywa u tej osoby, nie ponoszą opłat za okres nieobecności mieszkańca domu nieprzekraczającej 21 dni w roku kalendarzowym (art. 63 ust. 1 u.p.s.). Za małoletniego mieszkańca domu nie wnosi się opłaty z jego dochodu i dochodu osób obowiązanych do wnoszenia opłaty w okresie jego nieobecności nieprzekraczającej 70 dni w roku kalendarzowym, jeżeli w tym czasie przebywa w domu rodzinnym.
W wyroku WSA w Białymstoku z 30 września 2014 r., II SA/Bk 670/14, rozstrzygnięto, że czasowy pobyt pensjonariusza domu pomocy społecznej w szpitalu nie pozbawia go prawa do świadczenia z pomocy społecznej. Oznacza to, że dom pomocy społecznej musi utrzymywać to miejsce do czasu powrotu pensjonariusza, co generuje koszty czyli za okres nieobecności pensjonariusza z powodu pobytu w szpitalu należy uregulować opłatę za dom pomocy społecznej.
Osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w sytuacjach określonych w art. 64 u.p.s. Przepis ten stanowi, że osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w szczególności jeżeli:
1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.
Możliwość zwolnienia obejmuje osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy, którymi są osoby fizyczne. Gmina nie stanowi osoby fizycznej. Posiada osobowość prawną. Jednocześnie należy wskazać, że w przepisach u.p.s. nie występują przepisy szczególne umożliwiające zwolnienie gminy z ponoszenia odpłatności w wymiarze większym niż 21 dni w roku kalendarzowym.
Czasowy pobyt poza DPS nie zwalnia z obowiązku ponoszenia opłaty za pobyt w placówce
Pobyt w placówce jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca.Czasowy pobyt pensjonariusza poza domem pomocy społecznej (w wymiarze ponad 21 dni) nie zwalnia z obowiązku ponoszenia opłaty za pobyt w placówce.
