Pomoc jest udzielana przy zachowaniu warunków Rozporządzenia Komisji Wspólnot Europejskich Nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis (Dz.Urz. UE L 379/5 z 28.12.2006 r., dalej Rozporządzenie ). W związku z tym, że Rozporządzenie stosuje się do dnia 31 grudnia 2013 r. (art. 6), a na razie nie wiadomo czy zostanie uchwalone nowe, gminy które zachcą skorzystać z obowiązującego Rozporządzenia, powinny już dzisiaj rozpocząć pracę nad projektami uchwał w tej sprawie.
Rozwój społeczno-gospodarczy gminy w dużej mierze zależy od liczby przedsiębiorstw, ich zdolności do radzenia sobie w warunkach konkurencji oraz wzmacniania swojego potencjału do rozwoju, w tym uzyskiwania godziwych zysków. Władze gminy powinny stwarzać klimat do rozwoju przedsiębiorczości, czy to poprzez politykę planowania, podatkową, inwestycyjną, czy też w każdy inny sposób, który zapewnia wzmacnianie zdolności rozwojowych przedsiębiorstw. Zatem w interesie gminy leży stwarzanie dobrych warunków do rozwoju podmiotów gospodarczych, w tym zachęcania do tworzenia nowych miejsc pracy.
Obowiązujące ustawodawstwo niewiele na ten temat mówi. Konstytucja z 1997 r. stwierdza, że podstawą ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej jest społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych (art. 20). Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1590 z późn. zm.) w art. 7 ust. 1 wyliczając przykładowy katalog zadań własnych gminy, których celem jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, nic nie mówi na temat udzielania pomocy przedsiębiorcom, w celu tworzenia nowych miejsc pracy. O roli państwa w tym zakresie traktuje ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j.Dz.U. z 2010 r., Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.,dalej u.s.dz.g.), w której w art. 8 ust. 1 stwierdza się, że organy administracji publicznej (w tym samorząd terytorialny) wspierają rozwój przedsiębiorczości, tworząc korzystne warunki do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności wspierają rozwój mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców. Państwo stwarza, z poszanowaniem zasad równości i konkurencji, korzystne warunki dla funkcjonowania i rozwoju mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców (por. art. 103 u.s.dz.g.). Podstawą prawną zastosowania pomocy de minimis jest art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 z późn. zm.), który stwierdza że rada gminy w drodze uchwały może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe. Przedmiotem wspomnianej uchwały jest wprowadzenie zwolnienia z podatku od nieruchomości za grunty, budynki lub ich części, także budowle lub ich części zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej przez podatników tworzących nowe miejsca pracy na terenie gminy. Niezwykle istotnym elementem uchwały musi być określenie zasad i trybu udzielania pomocy publicznej. Projekt uchwały w tej sprawie w myśl art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (t.j. Dz.U. z 2007 r., Nr 59, poz. 404 z późn zm., dalej u.o.p.p.) podlega notyfikacji, w celu zapewnienia zgodności projektu z Rozporządzeniem.
@page_break@
Projekt programu pomocowego w myśl dyspozycji wskazanego wyżej przepisu podlega wyłącznie zgłoszeniu Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który w terminie 14 dni może przedstawić zastrzeżenia dotyczące przejrzystości zasad udzielania pomocy. Najczęściej formułowane zastrzeżenia dotyczą niżej wymienionych kwestii :
1. Pojęcia ,,przedsiębiorcy”, ponieważ rady gmin zawężają je do definicji określonej w art. 4 ust.1 u.s.dz.g., gdzie ustawodawca za przedsiębiorcę uznał osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą. Pojęcie ,,przedsiębiorstwa” w unijnym prawie pomocy publicznej jest szeroko rozumiane i obejmuje swoim zakresem wszystkie kategorie podmiotów zaangażowanych w działalność gospodarczą niezależnie od ich formy prawnej i źródeł finansowania. Kluczową rolę w określeniu tak szerokich ram definicji miały sądy UE, które w swoim orzecznictwie podkreśliły, że istotnym jest rodzaj prowadzonej przez podmiot działalności. Przez działalność gospodarczą należy rozumieć oferowanie towarów i usług na rynku, na co wskazuje pkt 19 sprawy C-475/99, Ambulanz Glöckner, [2001] ECR I-8089 oraz pkt 75 połączonych spraw c 180/98 do C-184/98, Pavlov and Others, [2000] ECR I-6451. Z orzecznictwa wynika, że pojęcie to dotyczy zarówno działalności produkcyjnej, jak i dystrybucyjnej oraz usługowej, co więcej, nie jest istotne występowanie zarobkowego charakteru działalności. Zatem, działalność gospodarczą w rozumieniu unijnego prawa mogą także prowadzić różnorodne podmioty typu non-profit. Przy ocenie charakteru danej działalności sądy UE kierują się możliwością występowania rzeczywistej lub potencjalnej konkurencji ze strony innych podmiotów. Zawężenie definicji ,,przedsiębiorcy” do art. 4 ust. 1 u.s.dz.g. może prowadzić do udzielenia wsparcia tylko niektórym podmiotom co w konsekwencji naruszyć może przepisy u.o.p.p.
2. Zatrudniania wyłącznie osób zamieszkałych w danej gminie. Komisja Europejska w wyjaśnieniach do niektórych gminnych programów pomocowych, nie pozostawia wątpliwości, że w jej ocenie zamieszczanie w uchwałach gmin postanowień ograniczających udzielenie pomocy w związku z zatrudnieniem osób zameldowanych w danej gminie, stanowi naruszenie zasady swobodnego przepływu pracowników, o której mowa w Traktacie o funkcjonowaniu UE (TFUE). Zgodnie z przepisem art. 45 ust. 3 TFUE swoboda ta obejmuje prawo do :
- ubiegania się o każde oferowane miejsce pracy,
- swobodnego poruszania się w tym celu na terytorium całej Unii,
- przebywania na terytorium innego państwa członkowskiego w celu wykonywania pracy,
- pozostawania na terytorium danego państwa członkowskiego po ustaniu zatrudnienia.
Obowiązek respektowania zasady swobodnego przepływu pracowników występuje nie tylko na etapie stosowania prawa, ale również jego tworzenia, a zatem polega przede wszystkim na powstrzymywaniu się od przyjmowania aktów prawnych sprzecznych z jej postanowieniami.
3. Uchwała rady gminy w myśl art. 37 ust. 1 u.o.p.p. powinna zobowiązywać podmiot ubiegający się o pomoc de minimis do przedłożenia niezbędnych zaświadczeń i informacji, a mianowicie:
- wszystkich zaświadczeń o pomocy de minimis, jakie otrzymał w roku, w którym ubiega się o pomoc, oraz w ciągu 2 poprzedzających go lat, albo oświadczenia o wielkości pomocy de minimis otrzymanej w tym okresie, albo oświadczenia o nieotrzymaniu takiej pomocy;
- informacji niezbędnych do udzielenia pomocy de minimis, dotyczących w szczególności wnioskodawcy i prowadzonej przez niego działalności oraz wielkości i przeznaczenia pomocy publicznej otrzymanej w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, na pokrycie których ma być przeznaczona pomoc de minimis.
Zakres wymaganych informacji został określony w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis (Dz.U. Nr 53, poz. 311).