Centralizacja rozliczeń VAT to konkretne obowiązki samorządów

Podjęcie przez samorządy rozliczeń VAT w modelu scentralizowanym wiąże się z obowiązkiem spełnienia szeregu wymogów o charakterze formalnym.

Czytaj też: Centralizacja rozliczeń VAT w samorządach: zakres i terminy obowiązkowej centralizacji

Złożenie informacji o dacie podjęcia wspólnych rozliczeń

Pierwszym i podstawowym jest obowiązek poinformowania urzędu skarbowego o dacie podjęcia wspólnych rozliczeń. Obowiązek taki wynika z art. 5 ust. 1 ustawy centralizacyjnej, zgodnie z którym jednostka samorządu terytorialnego, która podejmuje rozliczanie podatku VAT wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi, jest obowiązana złożyć – przed dniem podjęcia tego rozliczania – do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na adres jej siedziby informację, w której wskazuje dzień podjęcia rozliczania podatku wraz ze wszystkimi swoimi jednostkami organizacyjnymi. Podkreślić należy, że do złożenia takiej informacji zobowiązane są wszystkie jednostki samorządu terytorialnego, także te, które podejmą wspólne rozliczenia w ostatnim możliwym terminie, czyli z dniem 1 stycznia 2017 r. W początkowych wersjach projektu ustawy zakładano, że do złożenia informacji o wyborze okresu rozliczeniowego, od którego podatek VAT będzie rozliczany w modelu skonsolidowanym zobowiązane będą tylko te samorządy, które rozliczenia takie zdecydują się podjąć wybierając okres rozliczeniowy wcześniejszy niż styczeń 2017 r. (projekt zakładał, że brak złożenia informacji oznacza automatycznie podjęcie wspólnych rozliczeń z dniem 1 stycznia 2017 r.), ostatecznie jednak nie zdecydowano się na takie rozwiązanie nakładając obowiązek złożenia informacji na wszystkich.
Ustawa wskazuje, że informację należy złożyć przed dniem podjęcia wspólnych rozliczeń. Większość samorządów planuje centralizację rozliczeń podatku VAT począwszy od stycznia 2017 r., dla nich więc termin ten oznaczać będzie konieczność złożenia informacji najpóźniej 31 grudnia 2016 r. Wątpliwości dotyczyć mogą tych samorządów, które centralizację już przeprowadziły, jednostki te nie będą bowiem w stanie spełnić obowiązku złożenia informacji przed dniem podjęcia rozliczeń w modelu wspólnym. Wydaje się, że w takim przypadku informację należałoby złożyć niezwłocznie po dniu wejścia w życie ustawy wskazując jako datę podjęcia wspólnych rozliczeń dzień, w którym faktycznie takie rozliczenia podjęto.

Informację o dniu podjęcia wspólnych rozliczeń zobowiązana jest złożyć jednostka samorządu terytorialnego, a adresatem informacji jest urząd skarbowy właściwy ze względu na jej siedzibę. Ustawa nie nakłada tym samym żadnych obowiązków w tym zakresie na jednostki organizacyjne, także te, które były zarejestrowane jako podatnik VAT czynny i składały deklaracje podatkowe. Informację należy złożyć na wzorze stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy i załączyć do niej wykaz wszystkich jednostek organizacyjnych danej jednostki samorządu terytorialnego, z podaniem ich nazwy, adresu siedziby oraz numeru identyfikacji podatkowej.

Wyrejestrowanie jednostek organizacyjnych

Ustawa centralizacyjna nie wymaga podejmowania przez jednostki organizacyjne żadnych czynności związanych z ich wyrejestrowaniem jako podatników podatku VAT (nie wymaga składania formularza VAT-Z), wyrejestrowania takiego dokona bowiem sam urząd. Zgodnie z art. 5 ust. 3 tej ustawy, na podstawie informacji przekazanej przez samorząd zgodnie z art. 5 ust. 1, urząd skarbowy właściwy ze względu na siedzibę jednostki organizacyjnej wykreśla ją z urzędu – z dniem podjęcia wspólnego rozliczania z jednostką samorządu terytorialnego – z rejestru podatników VAT, powiadamiając o wykreśleniu jednostkę samorządu terytorialnego.

Złożenie informacji o sposobie ujęcia VAT naliczonego od wydatków współfinansowanych ze środków unijnych

Kolejny zestaw obowiązków informacyjnych dotyczy wydatków współfinansowanych ze środków unijnych i służy ustaleniu istnienia bądź braku po stronie samorządu obowiązku zwrotu tych środków. Zgodnie z art. 17 ustawy centralizacyjnej, jednostka samorządu terytorialnego lub jej jednostka organizacyjna nie jest obowiązana do zwrotu środków przeznaczonych na realizację projektów w takim zakresie, w jakim nastąpiła zmiana kwalifikowalności podatku, pod warunkiem jednak, że jednostka samorządu terytorialnego nie dokonała przed dniem wejścia w życie ustawy (1 października 2016 r.) odliczenia podatku naliczonego w odniesieniu do tych wydatków. Zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy, jednostka samorządu terytorialnego jest obowiązana złożyć informację o spełnieniu powyższego warunku. Informację należy złożyć:
• do urzędu skarbowego oraz do podmiotu, z którym została zawarta umowa o dofinansowanie,
• według wzoru stanowiącego załącznik nr 3 do ustawy centralizacyjnej,
• w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, czyli do 30 listopada 2016 r.

Obowiązki formalne w przypadku złożenia korekt deklaracji w związku z wyrokiem TSUE

Informację o sposobie ujęcia podatku VAT naliczonego od wydatków współfinansowanych ze środków unijnych składać trzeba będzie również w sytuacji, w której samorząd podejmie decyzję o złożeniu korekt deklaracji za okresy przeszłe (za okresy przed podjęciem wspólnych rozliczeń) w związku z wyrokiem TSUE, czyli w modelu zakładającym ujęcie w skorygowanej deklaracji rozliczeń łącznie wszystkich jednostek organizacyjnych i jednostki samorządu terytorialnego. Wymóg taki nakłada art. 11 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy centralizacyjnej, zgodnie z którym korekty takie są skuteczne pod warunkiem m.in. złożenia informacji, że są one składane w związku z wyrokiem TSUE oraz czy obejmują kwoty podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług finansowane ze środków przeznaczonych na realizację projektów, w odniesieniu do których jednostka samorządu terytorialnego nie była obowiązana, na podstawie art. 17 omawianej ustawy, do zwrotu środków przeznaczonych na realizacje projektów.

W przypadku złożenia przez jednostkę samorządu terytorialnego tego rodzaju korekt przed dniem wejścia w życie omawianej ustawy oraz w przypadku, gdy korekty te zostały złożone jedynie za niektóre okresy rozliczeniowe, urząd skarbowy może wezwać jednostkę samorządu terytorialnego do złożenia informacji, w jakim terminie jednostka ta zobowiązuje się złożyć pozostałe korekty deklaracji podatkowych. Informację w tym zakresie należy złożyć w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

Sukcesja praw i obowiązków

Obowiązek składania dodatkowych informacji wynikać może również z przewidzianej w ustawie centralizacyjnej zasady tzw. sukcesji generalnej, czyli reguły, zgodnie z którą jednostka samorządu terytorialnego wstępuje z dniem podjęcia wspólnych rozliczeń we wszystkie przewidziane w przepisach dotyczących podatku VAT prawa i obowiązki swoich jednostek organizacyjnych. Zgodnie z art. 22 ust. 3 ustawy centralizacyjnej, w toku postępowania podatkowego, postępowania kontrolnego, kontroli podatkowej lub czynności sprawdzających jednostka samorządu terytorialnego jest obowiązana do złożenia informacji, czy dokona korekt deklaracji w zakresie wynikających z wyroku TSUE, a jeśli tak to w jakim terminie. Informację taką jednak składa się jedynie na wezwanie organu podatkowego, w terminie 7 dni od dnia doręczenia tego wezwania.