Brak złożonych ofert w postępowaniu, w ocenie Autora, nie zwalnia z obowiązku złożenia oświadczeń o braku lub odpowiednio o istnieniu okoliczności stanowiących podstawę wyłączenia, wynikających z treści art. 17 ust. 1 ustawy – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1579) dalej p.z.p.
Obowiązek złożenia przez osoby wykonujące czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, oświadczenia o braku lub odpowiednio o istnieniu okoliczności stanowiących podstawę wyłączenia z postępowania wynika z art. 17 ust. 2 p.z.p. Pomimo, iż przesłanki wyłączenia z art. 17 ust. 1 pkt 1-4 p.z.p. wskazują, iż złożenie przedmiotowego oświadczenia powinno mieć miejsce wówczas, gdy znani będą już wszyscy wykonawcy biorący udział w postępowaniu, nie oznacza to, że brak ofert w postępowaniu, powoduje, że nie trzeba w ogóle złożyć takich oświadczeń.
Po pierwsze, nie wszystkie przesłanki wyłączenia odnoszą się do istnienia relacji pomiędzy osobą dokonującą czynności w postępowaniu po stronie zamawiającego a wykonawcą. Wyjątek stanowi przesłanka określona w art. 17 ust. 1 pkt. 5 p.z.p. Tym samym niezależnie od tego, jacy wykonawcy biorą udział w postępowaniu, czy w ogóle złożono oferty, osoby wykonujące czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia podlegają wyłączeniu, jeżeli zostały prawomocnie skazane za przestępstwo popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia, przestępstwo przekupstwa, przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych.
Po drugie, konieczność złożenia oświadczenia o istnieniu lub nie okoliczności stanowiących podstawę wyłączenia z postępowania z art. 17 ust. 2 p.z.p. nie zawsze następuje dopiero na etapie po otwarciu ofert. Obowiązek złożenia oświadczenia o istnieniu okoliczności będących podstawą do wyłączenia osoby z postępowania może pojawić się na różnych etapach postępowania o udzielenie zamówienia. Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego jest procesem, który odbywa się w krótszym lub dłuższym okresie czasu, w którym w różnych okresach mogą zaistnieć przesłanki wyłączenia z postępowania.
Z uwagi na obowiązek powtarzania czynności dokonanych przez osoby podlegające wyłączeniu, wynikający z art. 17 ust. 3 p.z.p. uprawniony jest pogląd, że oświadczenie o istnieniu okoliczności, o których mowa w art. 17 ust. 1 p.z.p., powinno zostać złożone niezwłocznie ich zidentyfikowaniu danej przesłanki wyłączenia. Oczywiście większość przesłanek wyłączenia osoby z postępowania ujawnia się w dniu składania i otwarcia ofert. W tym momencie krąg wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego identyfikuje się. Jednak jak wskazano wyżej, przesłanka wykluczenia określona w art. 17 ust. 1 pkt. 5 p.z.p. jest niezależna od tego, kto jest wykonawcą i w sumie już na samym początku powinniśmy mieć pewność, że osoby wykonujące czynności nie podlegają z tej przesłanki wyłączeniu. Nie można również wykluczyć, że okoliczności uzasadniające wyłączenie osoby z postępowania pojawią się już przy pierwszym kontakcie wykonawcy z zamawiającym, na przykład przy zadawaniu pytania do treści SIWZ, czy wniesieniu odwołania przez danego wykonawcę. Te czynności wykonawca może dokonać, niezależnie czy w konsekwencji złoży ofertę w postępowaniu.
