Czy spółka prawa handlowego ze 100% udziałem gminy, chcąca prowadzić badanie epidemiologiczne i fizykochemiczne wody musi dokonać wyboru podmiotu w trybie postępowania o zamówienie publiczne?

Czy Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna może być traktowana jako instytucja robiąca takie badania "z urzędu"?

Odpowiedź

Spółka prawa handlowego ze 100% udziałem gminy - jako podmiot prawa publicznego - zobowiązana jest dokonać wyboru wykonawcy świadczącego usługi badań epidemiologicznych i fizykochemicznych wody w trybie przepisów o zamówieniach publicznych. Właściwy tryb udzielenia zamówienia należy określić zgodnie z przesłankami wskazanymi w art. 10 Prawa zamówień publicznych .

Uzasadnienie

Art. 3 ust. 1 pkt 3 Prawa zamówień publicznych , stanowi, iż ustawę stosuje się do udzielania zamówień publicznych przez osoby prawne, utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych lub inne państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot:
a) finansują je w ponad 50% lub
b) posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
c) sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
d) mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego.

Wystarczające do uznania danego podmiotu za zobowiązanego do stosowania przepisów Prawa zamówień publicznych jest spełnienie jednego z powyższych warunków.

Brzmienie art. 3 ust. 1 pkt 3 Prawa zamówień publicznych odpowiada postanowieniu art. 1 ust. 9 dyrektywy 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi. Z tego powodu uzasadnione jest przy interpretacji tego przepisu odwoływanie się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, wprowadzającego pojęcie "podmiotu prawa publicznego".

Za działalność mającą na celu zaspokajanie potrzeb powszechnych należy uznać każdy rodzaj aktywności gospodarczej nakierowanej na oferowanie dóbr i usług odpowiadających społecznemu zapotrzebowaniu, jeżeli aktywność ta nie jest nastawiona na maksymalizację zysku (tzn. ma charakter niehandlowy i nieprzemysłowy). W orzeczeniu wydanym w sprawie C-360/96 Arnhem, Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, iż co do zasady podstawowym kryterium uznania określonej działalności za handlową lub przemysłową jest działanie dla zysku w warunkach konkurencji przedsiębiorstw. Brak konkurencji na rynku określonych dóbr lub usług oraz występowanie jednego podmiotu zaspokajającego potrzeby społeczne w tym zakresie stanowi zatem modelowy wzór "instytucji prawa publicznego". Trybunał w ww. orzeczeniu podkreślił, iż potrzeb o charakterze powszechnym nie stanowią tylko i wyłącznie te, których nie mogą lub ze względu na niską rentowność nie chcą, zaspokoić przedsiębiorstwa prywatne. Fakt zaangażowania niepublicznych środków w określone przedsięwzięcie, przynoszące dochody ze świadczeń o powszechnym charakterze, nie pozbawia podmiotu państwowego cech instytucji prawa publicznego, jeżeli jego działalność, choć w tym samym obszarze, jest podyktowana celami innymi niż ekonomiczne (socjalnymi, naukowymi, promocyjnymi).

Dla ustalenia, czy celem funkcjonowania danego podmiotu jest działalność nastawiona na zaspokajanie potrzeb o charakterze powszechnym, decydujące znaczenie mają również odpowiednie zapisy ustawowe lub statutowe albo wynikające z innych aktów powołania tego podmiotu. Z orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (sprawa C 44/96 Mannesmann) wynika, że to właśnie pierwotne powody utworzenia konkretnej instytucji są miarodajne dla kwalifikacji jej działalności jako publicznej. W konsekwencji również późniejsze podjęcie innej działalności, nawet jeśli będzie miała charakter handlowy (komercyjny) i dominujący, nie pozbawi podmiotu charakteru publicznego i nie zwolni od obowiązku stosowania ustawy.

W odniesieniu do podmiotów prawa publicznego na poziomie samorządu gminnego, działać winny one w celu zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty gminnej, w szczególności należących do spraw określonych w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym , m.in. kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych. Podmiotem prawa publicznego jest zatem utworzona przez gminę w celu realizacji zadań o charakterze użyteczności publicznej, a także wyjątkowo zadań spoza obszaru użyteczności publicznej, lecz realizowanych dla zadośćuczynienia niezaspokojonym potrzebom danej wspólnoty samorządowej, spółka prawa handlowego.

Nadmienić należy, iż podmioty określone w art. 3 ust. 1 pkt 3 Prawa zamówień publicznych zobowiązane do stosowania ustawy w całości i w każdym przypadku, z wyjątkiem zwolnień określonych w art. 4 Prawa zamówień publicznych .

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. 2007 r. Nr 223, poz. 1655 ze zm.)
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)