RPO: Obywatele i organizacje mają interes w ochronie powietrza

Osoba fizyczna i dwie organizacje społeczne domagały się uchylenia programu ochrony powietrza dla województwa mazowieckiego, bo zawiera on niedostateczne środki, by osiągnąć ten cel. Sąd administracyjny odrzucił skargi uznając, że skarżący nie wykazali naruszenia ich indywidualnego interesu prawnego. RPO nie zgadza się z takim stanowiskiem i wnosi skargi kasacyjne do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Przepisy proceduralne dopuszczają zaskarżanie takich uchwał do sądu administracyjnego, jednak dla skutecznego wniesienia skargi niezbędne jest wykazanie, że uchwała narusza indywidualny interes prawny skarżącego.

Rzecznik Praw Obywatelskich przystąpił do tej skargi w styczniu 2022 r. Jednak 28 stycznia Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odrzucił skargi na uchwałę Sejmiku Województwa Mazowieckiego, którą przyjęto program ochrony powietrza dla województwa mazowieckiego. Rzecznik nie zgadza się z wydanymi w sprawie postanowieniami.

Czytaj też: Programy ochrony powietrza – prawo do sądu (w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości oraz sądów krajowych) >

Normatywny charakter prawa do oddychania 

W skargach kasacyjnych RPO zwraca uwagę, że WSA pominął przedstawioną przez niego argumentację odnoszącą się do prawa Unii Europejskiej. W szczególności nie uwzględnił tego, że programy ochrony powietrza mają na celu ochronę wynikającego z unijnej dyrektywy CAFE uprawnienia do oddychania powietrzem o odpowiedniej jakości (uprawnienia, które mogą wykonywać także organizacje ekologiczne). To uprawnienie ma charakter normatywny (nie faktyczny) i jego naruszenie przez uchwałę w sprawie programu ochrony powietrza (przyjęcie środków niepozwalających na osiągnięcie odpowiedniej jakości powietrza) uzasadnia dopuszczalność skargi na uchwałę. 

Czytaj także: "Czyste powietrze" - już obowiązuje nowa wersja programu>>
Czytaj też: Charakter prawny programów ochrony powietrza >

Uprawnienie unijne, a więc prawo do dochodzenia przed sądem

RPO wskazał też, że sprawa ze skargi na program ochrony powietrza ma charakter sprawy unijnej (programy stanowią element implementacji unijnej dyrektywy CAFE). W efekcie – jeżeli nawet nie będzie można wprost zastosować krajowych regulacji proceduralnych - nie można odrzucić wniesionych skarg.

Sprawdź też: Pod jaki numer z jednolitego rzeczowego wykazu akt należy zakwalifikować sprawy związane programem „Czyste Powietrze”? >

- Każdy, kto jest uprawniony z przepisów dyrektywy, musi mieć zapewnioną możliwość skutecznego dochodzenia ochrony swojego uprawnienia przed sądem, niezależnie od krajowych przepisów procesowych - stwierdza RPO. I dodaje, że jeżeli nawet WSA uznał, że mógł dopuścić skarg na ogólnych zasadach, to powinien albo dokonać prounijnej wykładni tych przepisów, albo – w ostateczności – odstąpić od ich zastosowania i rozpoznać skargi. 

Sprawdź również książkę: Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych - Nr 1/2022 >>

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.