Od 30 września 2021 r. prof. dr hab. Joanna Misztal-Konecka zastąpiła na stanowisku prezesa Izby Cywilnej sędziego Dariusza Zawistowskiego. Jej wybór wywołał protesty sędziów powołanych przed grudniem 2017 r. Uważają oni, że prof. Małgorzata Manowska uniemożliwiła im "przedstawienie kandydatów na ten urząd cieszących się niekwestionowanym autorytetem". - Prof. Misztal-Konecka została wybrana na kandydata na Prezesa Izby Cywilnej w trzecim głosowaniu, wyłącznie przez sędziów powołanych przez neoKRS. Nikt nie podważa jej kwalifikacji prawniczych, ale w tej Izbie panuje podział na "my i wy" - podkreślają "starzy" sędziowie.

Czytaj w LEX: Grzelak Agnieszka, Konsekwencje prawne wyroku TSUE z 2 marca 2021 r. A.B. i in. przeciwko Krajowej Radzie Sądownictwa >

Czytaj: Prof. Misztal-Konecka nowym prezesem Izby Cywilnej SN>>

Rychłe nowe nominacje

Nowa prezes zastała duże zaległości orzecznicze, bilans otwarcia nie jest korzystny. Brakuje sędziów: z 36 stanowisk w Izbie Cywilnej obsadzonych jest 26, w tym dziewięciu sędziów nominowanych przez nową Krajową Radę Sądownictwa, których status jest kwestionowany.

Czytaj: Prof. Misztal-Konecka: Nie można podważać statusu organów państwa>>

- Rozmiary zaległości orzeczniczych w Izbie Cywilnej są zatrważające i niezbędne jest podjęcie działań mających na celu ich likwidację, przy czym powinny to być - w mojej ocenie jako Prezesa Sądu Najwyższego kierującego pracą Izby - działania o zróżnicowanym charakterze, mieszczące się w zakresie kompetencji różnych podmiotów odpowiedzialnych za funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, jak i za samo orzekanie- wyjaśnia prof. Misztal-Konecka.

Z tego powodu po przeprowadzeniu analiz liczby spraw pozostających do rozpoznania oraz obciążenia sędziów prezes Izby Cywilnej podjęła szereg działań mających na celu poprawę sytuacji:

  1. Po pierwsze, wszystkie sprawy pozostające w referacie sędziego długotrwale (od kilku miesięcy) nieobecnego prezes Izby przydzieliła sędziom orzekającym.
  2. Po drugie, prezes Izby dokonała analizy zaległości i poleciła zintensyfikowanie prac nad rozpoznawaniem zagadnień prawnych przedstawionych Sądowi Najwyższemu przez sądy drugiej instancji, uznając, że zwłoka w ich rozpoznawaniu uniemożliwia procedowanie sądów powszechnych w konkretnych sprawach, zaś stanowisko Sądu Najwyższego może być przydatne nie tylko w sprawie, w której zagadnienie prawne zostało wprost sformułowane.
  3. Po trzecie, prof. Misztal-Konecka wystąpiła do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z wnioskiem o delegowanie z mniej obciążonych Izb SN sędziów posiadających stosowne doświadczenie naukowe i orzecznicze w zakresie rozpoznawania spraw cywilnych. W wyniku uwzględnienia tej prośby, od stycznia przez sześć miesięcy w Izbie Cywilnej orzekać będzie SSN Ewa Stefańska.
  4. Po czwarte, uwzględniając pozytywne znaczenie delegacji sędziowskich, wystąpiła do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z prośbą o wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości o delegowanie sędziów sądów powszechnych do orzekania w Izbie Cywilnej. Ustawa o Sądzie Najwyższym pozwala, by na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Minister Sprawiedliwości delegował, na czas określony, nie dłuższy niż 2 lata, sędziego posiadającego co najmniej dziesięcioletni staż na stanowisku sędziego, za jego zgodą do pełnienia czynności sędziowskich w Sądzie Najwyższym. Uważam, że takie delegacje stanowić mogą nie tylko istotne wsparcie orzecznicze dla Izby Cywilnej, ale również mogą pozwolić sędziom sądów powszechnych o długoletnim stażu sędziowskim zdobycie nowego doświadczenia orzeczniczego. Ufam, że mój wniosek spotka się ze zrozumieniem Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i Ministra Sprawiedliwości.
  5. Po piąte, wystąpiła z wnioskiem do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o zmianę organizacji Izby Cywilnej, umożliwiającą bardziej racjonalne wykorzystanie potencjału sędziów i pracowników sekretariatów. Wniosek spotkał się z aprobatą i od 1 stycznia 2022 r. w Izbie Cywilnej w miejsce pięciu działać będą trzy wydziały. Zmniejszenie liczby sędziów funkcyjnych pozwoli na skierowanie większej liczby sędziów do orzekania w pełnym zakresie.

 

- Kolejne działania mające na celu systematyczne zmniejszanie zaległości orzeczniczych podejmę po przeprowadzeniu analizy sprawności postępowań w czwartym kwartale 2021 r. - zapowiada prezes Izby Cywilnej. - Nie mogę pominąć, że na Izbę Cywilną – w kontekście potrzeby zapewnienia sprawności postępowań – w nadchodzącym roku spadną poważne wyzwania. Od 1 stycznia 2022 r. Izba Cywilna liczyć będzie 25 sędziów, a kolejni sędziowie być może przejdą w stan spoczynku w najbliższych miesiącach. W tych okolicznościach ogromnym niepokojem napawają mnie wnioski, apele nakierowane na zaprzestanie orzekania przez niektórych sędziów Izby  - wyjaśnia prof. Misztal-Kanecka.

Jeden ze "starych" sędziów SN powiedział, że nowa prezes nie będzie czekać na nowelizację ustawy o Sądzie Najwyższym, aby przejąć kontrolę nad poszczególnymi wydziałami.

Czytaj w LEX: Świątkowski Andrzej Marian, Unijna koncepcja praworządności. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-791/19 - Skuteczna ochrona sądowa - Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej >

Największe zaległości w SN

Stan zaległości w rozpoznawaniu spraw na 30 września 2021 r. jest znaczny, ponieważ łącznie pozostają do rozpoznania 3383 sprawy, z czego:

  • 1720 spraw przedstawionych ze skargą kasacyjną,
  •  1210 spraw, w których skargę kasacyjną przyjęto do rozpoznania,
  • 107 zagadnień prawnych przedstawionych do rozstrzygnięcia,
  • 68 spraw przedstawionych ze skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,
  • 18 spraw, w których skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem została przyjęta do rozpoznania,
  • 87 spraw przedstawionych z zażaleniem,
  • 173 inne sprawy.

W porównaniu z innymi Izbami bilans niezałatwionych spraw w Izbie Cywilnej jest najmniej korzystny. I tak na przykład i Izbie Karnej, do której napływa najwięcej spraw, zaległości sięgają 1190 spraw. A w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych około 1770 spraw niezałatwionych.

Zmiany personalne

Wraz ze zmianą prezesa Izby Cywilnej zaszły też spore zmiany personalne i organizacyjne. I tak 30 sierpnia 2021 r. zakończyła się pięcioletnia kadencja Prezesa Sądu Najwyższego kierującego pracą Izby Cywilnej Dariusza Zawistowskiego. Sędzia nadal orzeka, lecz już nie pełni swej funkcji.

Ponadto 6 września 2021 r. w stan spoczynku przeszedł sędzia Sądu Najwyższego prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski, orzekający w  Izbie Cywilnej. Sędzia Krzysztof Pietrzykowski orzekał w Sądzie Najwyższym od grudnia 2005 r.

Zmiany personalne zaszły też w sekretariacie Izby Cywilnej, kilku długoletnich pracowników przeszło na emeryturę, w tym kierownik sekretariatu Izby Joanna Krajewska, osoba z 45 letnim stażem.

Od października 2021 r. pieczę nad działalnością informacyjną Izby Cywilnej sprawuje nowe grono redakcyjne. We współpracy z Biurem Gospodarczym kierowanym przez Daniela Piotrowskiego przygotowana została też nowa szata graficzna Biuletynu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego. Biuletynu nie redaguje już sędzia w stanie spoczynku Jacek Gudowski i sędzia Karol Weitz.

Zobacz procedurę w LEX: Bełczącki Robert Marek, Rozpoznanie skargi nadzwyczajnej przez Sąd Najwyższy w sprawie cywilnej >