W orzecznictwie sądowym brak jest jednolitości stanowisk co do dopuszczalności weryfikacji podstawy dowodowej wniosku o przekazanie na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania.
Przeciwko takiej możliwości wypowiedział się m.in. Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z 25 października 2006 r. (sygn. akt II AKz 685/06). Odmienne stanowisko zajął ten sam Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z 23 sierpnia 2006 r. (sygn. akt II AKz 518/06). Z kolei Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 5 października 2010 r.: Stanowisko wykluczające dopuszczalność badania podstawy dowodowej przekreślało jednocześnie dopuszczalność badania w takim wypadku przesłanki ogólnej, od spełnienia której art. 249 § 1 k.p.k. uzależnia możliwość stosowania tymczasowego aresztowania.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że z perspektywy konstytucyjnej niemożliwa do zaakceptowania byłaby sytuacja, w której sąd orzekający o zastosowania tymczasowego aresztowania osoby, której dotyczy wniosek - po ustaleniu, że zastosowanie tego środka zapobiegawczego jest wykluczone ze względu na to, że osoba ścigana nie dopuściła się zarzucanego jej czynu - nadal byłby zobligowany do przekazania takiej osoby.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że z perspektywy konstytucyjnej niemożliwa do zaakceptowania byłaby sytuacja, w której sąd orzekający o zastosowania tymczasowego aresztowania osoby, której dotyczy wniosek - po ustaleniu, że zastosowanie tego środka zapobiegawczego jest wykluczone ze względu na to, że osoba ścigana nie dopuściła się zarzucanego jej czynu - nadal byłby zobligowany do przekazania takiej osoby.
Stosowanie tymczasowego aresztowania bez badania przesłanki ogólnej, po pierwsze jest niezgodne z zasadą domniemania niewinności, po wtóre zaś powoduje, że przesłanka surowości grożącej kary staje się wówczas de facto jedyną i wyłączną podstawą stosowania tymczasowego aresztowania.
Pozostaje to w sprzeczności nie tylko z brzmieniem ustawy, iż środki zapobiegawcze stosuje się w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, ale i z konstytucyjną i konwencyjną ochroną wolności obywatelskiej.
Również Trybunał Praw Człowieka wskazuje, że przesłanka grożącej oskarżonemu surowej kary nie może stanowić istotnej i wystarczającej podstawy do aresztowania. (wyroki ETPC z 23 czerwca 2005 w sprawie 44722/98 Łatasiewicz v. Polska, Lex nr 153396 oraz z 4 października 2005 w sprawie 9190/03 Bacciev v. Mołdawia, Lex nr 157757).
Również Trybunał Praw Człowieka wskazuje, że przesłanka grożącej oskarżonemu surowej kary nie może stanowić istotnej i wystarczającej podstawy do aresztowania. (wyroki ETPC z 23 czerwca 2005 w sprawie 44722/98 Łatasiewicz v. Polska, Lex nr 153396 oraz z 4 października 2005 w sprawie 9190/03 Bacciev v. Mołdawia, Lex nr 157757).
Analiza spraw wpływających do RPO wskazuje więc wyraźnie, iż tymczasowe aresztowanie związane z przekazaniem osoby w trybie ENA stosowane jest z naruszeniem wyżej wymienionych gwarancji obywatelskich. Rzecznik apeluje o wprowadzenie do kodeksu postępowania karnego regulacji obligującej sąd wykonujący ENA do badania podstawy dowodowej czynów zarzucanych podejrzanemu, w oparciu o które ma nastąpić wydanie obywatela polskiego.
Kolejny problem związany z Europejskim Nakazem Aresztowania dotyczy sytuacji, gdy osobę ściganą, wobec której zapadło prawomocne postanowienie o jej przekazaniu, przekazuje się właściwemu organowi sądowemu państwa wydania nakazu najpóźniej w terminie 10 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu.
Sprawia on bowiem, iż niemal niemożliwe jest skierowanie i rozpatrzenie kasacji od prawomocnego postanowienia o wydaniu ściganego. W wyniku rozpoznania kasacji mogłoby się okazać, iż zachodziły podstawy do obowiązkowej odmowy wydania tej osoby. Znajduje się ona już jednak na terenie innego państwa.
Zdaniem RPO postulat wstrzymania wydania osoby ściganej ENA do czasu rozpoznania kasacji jest ze wszech miar zasadny.
Zdaniem RPO postulat wstrzymania wydania osoby ściganej ENA do czasu rozpoznania kasacji jest ze wszech miar zasadny.
Źródło www.rpo.gov.pl