Rada Izby Notarialnej w październiku 2022 r. podjęła uchwałę o złożeniu do Sądu Dyscyplinarnego Izby Notarialnej wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego w stosunku do notariusz Grażyny S., prowadzącej Kancelarię Notarialną. Notariusz zarzucono, że:
- prawie przez dwa lata od 7 października 2019 r. do 7 sierpnia 2022 r. jako płatnik, nie wpłacała na rachunek urzędu skarbowego pobranego podatku od czynności cywilnoprawnych, wynikającego z deklaracji PCC-2, doprowadzając do powstania zaległości podatkowej w wysokości 300 402 zł, czym w sposób oczywisty i rażący naruszyła przepis art. 10 ust. 3a pkt 2 zd. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, a zatem dopuściła się przewinienia zawodowego,
- od 10 kwietnia 2022 r. do 10 września 2022 r. nie opłacała, na potrzeby organów samorządu notarialnego, składek miesięcznych, czym doprowadziła do powstania zaległości w wysokości 8242,69 zł, czym w sposób oczywisty i rażący naruszyła przepis art. 23 ustawy z 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie.
Bez prawa prowadzenia kancelarii
Sąd Dyscyplinarny Izby Notarialnej 6 marca 2023 r. uznał obwinioną notariusz za winną dokonania zarzucanego jej przewinienia zawodowego w postaci nieodprowadzania podatku i za to wymierzył jej karę pozbawienia prawa prowadzenia kancelarii. Za nieopłacanie składek wymierzył Grażynie S. karę pieniężną w wysokości 8 tys. zł. Obrońca obwinionej notariusz złożył od tego orzeczenia odwołanie, zaskarżając je w całości na korzyść obwinionej i zarzucając m.in. błąd w ustaleniach faktycznych.
Wyjaśniał, że działanie obwinionej spowodowane było okolicznościami obiektywnymi i przez nią niezawinionymi, będącymi konsekwencją jej wyjątkowo trudnej sytuacji osobistej, życiowej i zawodowej. W tym w szczególności chorobą wnuka, śmiercią wspólniczki, z którą w ramach spółki cywilnej prowadziła kancelarię notarialną oraz koniecznością dokonania spłaty spadkobierców i obsługi zobowiązań kredytowych i leasingowych. A obwiniona – mimo że z opóźnieniem – sukcesywnie regulowała zaległość i w efekcie na dzień wydania orzeczenia przez Sąd Dyscyplinarny cała należność wobec urzędu skarbowego wraz z odsetkami oraz zaległe składki zostały przez obwinioną uiszczone. Zatem nie występuje uszczuplenie należności publicznoprawnych ani korporacyjnych.
Ponadto obrońca wskazał na rażącą niewspółmierność – surowość – orzeczonej kary zakazu prowadzenia kancelarii, jako nieadekwatnej do popełnionego przez obwinioną czynu oraz mającą charakter nieodwracalny i bezterminowo eliminujący z zawodu - zwłaszcza, gdy właściwości osobiste, dotychczasowy sposób życia i wykonywania zawodu notariusza spełniały standardy korporacyjne.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny przy Krajowej Radzie Notarialnej w Warszawie 3 lipca 2023 r. utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie. A ponadto zasądził od obwinionej notariusz Grażyny S. na rzecz Krajowej Rady Notarialnej koszty postępowania odwoławczego w kwocie 676,78 zł.
Czytaj w LEX: Obowiązki notariusza - zagadnienia ogólne >
Zarzut kasacji – zbyt surowa kara
Kasację od tego orzeczenia złożył obrońca obwinionej notariusz, który zaskarżył je w całości i zarzucił mu rażącą niewspółmierność – surowość – orzeczonej kary dyscyplinarnej. Podnosząc powyższy zarzut obrońca obwinionej notariusz wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez odstąpienie od wymierzenia kary zakazu prowadzenia kancelarii i wymierzenie obwinionej notariusz kary rodzajowo łagodniejszej, ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia. Sąd Najwyższy uznał, że kasacja jest bezzasadna w stopniu oczywistym. Dlatego ją oddalił.
Zdaniem SN bezzasadny w stopniu oczywistym okazał się zarzut dotyczący rażącej niewspółmierności kary i nie pozwalał na ocenę, że kara jest niewspółmierna, zwłaszcza na tle orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego.
Sąd Najwyższy zauważył, że z treści wniesionej kasacji, tj. wywodów podniesionych w jej uzasadnieniu, wynika, że odnoszą się wyłącznie do kary dyscyplinarnej pozbawienia prawa prowadzenia kancelarii. W związku z tym, stwierdził, że przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie pozostaje jedynie ocena zarzutu rażącej niewspółmierności kary dyscyplinarnej pozbawienia prawa prowadzenia kancelarii.
W odniesieniu do użytego przez ustawodawcę zwrotu „rażąca niewspółmierność kary”, SN wyjaśnił, iż za taką uznaje się sankcję wyraźnie odbiegającą od wzorca kary zgodnej z sądowymi dyrektywami jej wymiaru, która charakteryzuje się wyraźną, nieakceptowalną dysproporcją pomiędzy karą wymierzoną a karą sprawiedliwą.
Sędzia sprawozdawca Maria Szczepaniec nie mogła zgodzić się z autorem kasacji, jakoby kara dyscyplinarna pozbawienia prawa prowadzenia kancelarii była rażąco niewspółmiernie surowa w stosunku do czynu jej przypisanego. Wbrew twierdzeniom autora kasacji, sąd odwoławczy dokonał prawidłowej i wszechstronnej kontroli zaskarżonego orzeczenia, odnosząc się do zachowania obwinionej notariusz zarówno przed popełnieniem zarzucanego jej czynu, jak również po jego dokonaniu.
Czytaj w LEX: Załączniki do aktu notarialnego a inne dokumenty służące jego sporządzeniu >
Naruszenie obowiązku ukarane słusznie
W ocenie Sądu Najwyższego sądy orzekające w tej sprawie dopełniły wymogu szczegółowego wypowiedzenia się w kwestii okoliczności, które zadecydowały o jej wymierzeniu. Wskazano tam bowiem, że niedopełnienie obowiązku terminowego przekazywania podatków podważa, co do samej istoty status notariusza, jako osoby zaufania publicznego, skoro właśnie pewność wynikająca z takiego statusu, była podstawą powierzenia notariuszowi w obrocie prawnym czynności poboru podatków i przekazywania ich uprawnionemu urzędowi skarbowemu. A to stanowi jeden z podstawowych obowiązków notariusza.
- Nie może budzić wątpliwości, że samorządy zawodowe muszą dbać o dobre imię zawodu. Ustawy o tych samorządach wskazują na możliwe reakcje prawnokarne i to do oceny sądów dyscyplinarnych danej korporacji należy rozstrzyganie, czy rodzaj i charakter przewinień dyscyplinarnych, ich waga, jak i częstotliwość popełniania, zasługuje in concreto na karę najsurowszą – wskazała sędzia Szczepaniec.
Postanowienie Izby Odpowiedzialności Zawodowej SN z 3 lipca 2024 r., sygn. akt II ZK 67/23
Cena promocyjna: 72.27 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 99 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
