W ustawie okołobudżetowej na 2023 r. po raz trzeci z rzędu ustalono podstawę do wyliczania wynagrodzeń sędziów, prokuratorów i powiązanych z ich płacami zawodów (np. referendarzy) nie tak, jak to wynika z Prawa o ustroju sądów powszechnych czy Prawa o prokuraturze.

Zgodnie z ustawami ustrojowymi podstawą ustalenia wynagrodzenia zasadniczego ma być przeciętne wynagrodzenie w II kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Czyli powinno to być 6156,25 zł. Tymczasem rząd zastosował stałą podstawę - 5444,42 zł.

Czytaj: Sprawa wynagrodzeń sędziowskich do TSUE - jest pierwsze pytanie prejudycjalne>>

Okołobudżetowa "tradycja" już od 2021 roku

Początek problemów sięga roku 2021, kiedy to z powodu pandemii wynagrodzenia sędziów i prokuratorów zostały utrzymane na poziomie z 2020 roku. Z kolei w 2022 r. (którego dotyczą obecnie pozwy) wynagrodzenie wyliczono na podstawie II kwartału, ale... 2020 roku, a nie 2021 r. Efektem kolejnego odstępstwa w wyliczaniu wynagrodzeń są pozwy kierowane do sądów przez prokuratorów, sędziów, ale też m.in. referendarzy. 

Kwestionowane są wynagrodzenia w 2022 r., ale również 2021 r. - tu też zapadły już pierwsze nieprawomocne wyroki. Zostało również skierowane pytanie prejudycjalne do TSUE. Dotyczy ono wynagrodzeń sędziowskich, a konkretnie, czy takie rozwiązanie, kształtowanie ich na podstawie regulacji okołobudżetowej, nie narusza przepisów unijnych, zgodnie z którymi państwa członkowskie mają zapewnić skuteczną ochronę prawną czyli dostęp do niezawisłego i bezstronnego sądu.

 

Pierwsze kwoty wypłacone

Jak dowiedziało się Prawo.pl chodzi o wyrok z 6 czerwca 2023 r., sygn. akt IV P 10/23, Sądu Rejonowego w Nowej Soli - IV Wydział Pracy, który na rozprawie z powództwa prokuratorów Prokuratury Rejonowej w Nowej Soli przeciwko Prokuraturze Rejonowej w Nowej Soli o wynagrodzenie, zasądził w całości od pozwanej prokuratury, tytułem wyrównania wynagrodzenia za lata 2021-2022 na rzecz powodów kwoty wskazane w pozwach. Co więcej, nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności, kosztami postępowania obciążając Skarb Państwa.

​Z kolei 20 lipca 2023 r. Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze, wykonując ten wyrok, wypłaciła prokuratorom środki wynikające z wyroku do kwot objętych rygorem natychmiastowej wykonalności. Tożsamy wyrok wydał także sąd w sprawie z powództwa prokuratorów Prokuratury Rejonowej we Wschowie. Prawomocny wyrok miał też uzyskać już jeden z referendarzy. 

​Akcja kierowania pozwów przez prokuratorów o wyrównanie wynagrodzenia została, przypomnijmy zainicjowana i jest propagowana przez Związek Zawodowy Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP, który w ramach swej działalności, udostępnia prokuratorom wzory pozwów oraz udziela pomocy w wyliczeniu kwoty zaległego wynagrodzenia dochodzonej pozwem. Podobną akcję organizuje też dla sędziów Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia, sędziowie też kierują pozwy dotyczące ich wynagrodzeń. 

- To dobrze, że nastąpiły pierwsze wypłaty dla pozywających prokuratorów. Jest to duży krok w kierunku przywrócenia praworządności w obszarze kształtowania wynagrodzeń sędziów i prokuratorów. To także wyraźna wskazówka dla obu grup zawodowych, by nie zwlekać z kierowaniem pozwów. My jako Związek apelujemy do środowiska, by akcja przybrała bardziej masowy charakter. Apelujemy także do sędziów, by w możliwie najkrótszym terminie wyrokowali zgodnie z utrwalającą się linią orzeczniczą, nie czekając na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, bo ono i tak dotyczyć będzie 2023 roku, a nie kwestionowanych w pozwach rozwiązań obejmujących wcześniejsze lata - mówi prokurator Jacek Skała, przewodniczący Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury. 

Czytaj w LEX: Niezależność prokuratora >

 

9 września sprawą zajmie się TK

9 września br. Trybunał Konstytucyjny rozpatrzy skargę I Prezes Sądu Najwyższego prof. Małgorzaty Manowskiej oraz Krajowej Rady Sądownictwa dotyczącą kształtowania wynagrodzeń sędziów w 2023 roku. Do sprawy przyłączył się Rzecznik Praw Obywatelskich. Jego zdaniem rozwiązania ustawy okołobudżetowej na rok 2023 są niezgodne z zasadą praw nabytych i niezależnością sądów.

Przykładowo Krajowa Rada Sądownictwa podkreśliła, że dane, w tym zwłaszcza informacje dotyczące wykonania wyższych od prognozy dochodów budżetu, nie wskazują na istnienie stanu zagrożenia stabilności finansowej państwa, nie uzasadniają tym kolejnego (trzeciego) braku waloryzacji wynagrodzeń sędziowskich, zgodnie podstawą prawną wynikająca z rozwiązań ustrojowych. We wskazanych wnioskach zaskarżone art. 7, 8 i 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r. poddawane są różnym wzorcom kontroli zgodności z Konstytucją (obejmującym m.in. zasadę ochrony praw nabytych (art. 2), zasadę trójpodziału i równowagi władzy (art. 10), zasadę niezależności i odrębności sądów (art. 173), zasadę proporcjonalności (art. 31 ust. 3)), przy czym naruszenie tych norm wywodzone jest z nieposzanowania przez ustawodawcę art. 178 ust. 2 Konstytucji RP. Zgodnie z nim sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom, zapewnia się im warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków.

Czytaj: Sędziowie i prokuratorzy wygrywają w sądach - pierwsze wyroki kwestionujące zamrożenie wynagrodzeń>> 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.