Prokuratorzy walczą o wynagrodzenia i wygrywają w sądach

Czerwiec to kolejny miesiąc, który przynosi prokuratorom wygrane w sprawach dotyczących wynagrodzeń, a konkretnie kształtowania ich na podstawie zapisów ustawy okołobudżetowej, a nie ustrojowej, czyli Prawa o prokuraturze. Tylko w Nowej Soli zapadło dziewięć korzystnych dla prokuratorów rozstrzygnięć, co istotne, sąd nadał im rygor natychmiastowej wykonalności. Sądy oddalają też wnioski o zawieszanie postępowań do momentu rozstrzygnięcia pytań prawnych przez TK.

W ustawie okołobudżetowej na 2023 r. po raz trzeci z rzędu ustalono podstawę do wyliczania wynagrodzeń sędziów, prokuratorów i powiązanych z ich płacami zawodów (np. referendarzy) nie tak, jak to wynika z Prawa o ustroju sądów powszechnych czy Prawa o prokuraturze.

Zgodnie z ustawami ustrojowymi, podstawą ustalenia wynagrodzenia zasadniczego ma być przeciętne wynagrodzenie w II kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Czyli powinno to być 6156,245 złotych. Tymczasem rząd zastosował stałą podstawę - 5 444,42 złotych.

Początek problemów sięga roku 2021 roku, kiedy to z powodu pandemii wynagrodzenia sędziów i prokuratorów zostały utrzymane na poziomie z 2020 roku. Z kolei w 2022 r. (którego dotyczą obecnie pozwy) wynagrodzenie wyliczono na podstawie II kwartału, ale... 2020 roku, a nie 2021 r. Efektem kolejnego odstępstwa w wyliczaniu wynagrodzeń są pozwy kierowane do sądów przez prokuratorów, sędziów, ale też m.in. referendarzy. Kwestionowane są wynagrodzenia w 2022 r., ale również 2021 r. - tu też zapadły już pierwsze nieprawomocne wyroki. Zostało również skierowane pytanie prejudycjalne do TSUE. Dotyczy ono wynagrodzeń sędziowskich, a konkretnie czy takie rozwiązanie, kształtowanie ich na podstawie regulacji okołobudżetowej, nie narusza przepisów unijnych, zgodnie z którymi państwa członkowskie mają zapewnić skuteczną ochronę prawną czyli dostęp do niezawisłego i bezstronnego sądu.

Czytaj: Sprawa wynagrodzeń sędziowskich do TSUE - jest pierwsze pytanie prejudycjalne>>

Sprawy prokuratorskie nabierają rozpędu 

Prokurator Jacek Skała, przewodniczący Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury informuje, że tylko w pierwszym tygodniu czerwca w Nowej Soli zapadło 9 wyroków uwzględniających prokuratorskie powództwa. 

- We wszystkich przypadkach sąd nadał orzeczeniom rygor natychmiastowej wykonalności do wysokości miesięcznego wynagrodzenia. Oznacza to, że Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze będzie musiała przekazać prokuratorom konkretne kwoty, zanim wyrok stanie się prawomocny.  Do szefa tej prokuratury możemy jedynie w tym momencie zaapelować, by nie wywodził w tej sprawie apelacji albowiem sprawa dotyczy również jego własnych, słusznych roszczeń. Co istotne, w dwóch sprawach będzie on musiał pokryć koszty zastępstwa procesowego. W tym wypadku prokuratorzy korzystali z pełnomocnika. Jest to kwota około 7 tysięcy złotych. Osobiście wolałbym, aby w procesach z powództw prokuratorów pełnomocnicy nie występowali, ale skoro prokuratury zatrudniają radców prawnych, mimo że pracują w nich prokuratorzy specjalizujący się w sprawach cywilnych, to mają do tego również prawo prokuratorzy wywodzący powództwa - mówi.

Czytaj też: Odpowiedzialność służbowa prokuratorów >>

Dodaje, że z punktu związku jako organizatora akcji pozwów, najistotniejsze są w tej chwili dwie kwestie. - Po pierwsze apelujemy do sędziów o szybkie rozpoznawanie spraw, bo liczba korzystnych wyroków może mieć wpływ na decyzje władzy wykonawczej o przywróceniu praworządności w obszarze kształtowania wynagrodzeń sędziów i prokuratorów. Po drugie, ważne jest aby sami prokuratorzy i sędziowie masowo przyłączyli się do akcji pozwów. Wypełnienie przygotowanego wzoru pozwu zajmuje kilkanaście minut. Zainteresowanym obliczamy wysokość roszczenia w specjalistycznej komórce działającej w biurze Rady Głównej Związku. Zgłaszają się do nas nie tylko prokuratorzy, ale również sędziowie i referendarze. Nikomu nie odmawiamy pomocy. W naszej ocenie nie należy czekać aż wymagalne staną się roszczenia o zapłatę za kolejne miesiące 2023 roku, tylko już kierować pozwy za rok 2022 - podsumowuje.

Czytaj: Sędziowie i prokuratorzy wygrywają w sądach - pierwsze wyroki kwestionujące zamrożenie wynagrodzeń>>

Sądy biorą sprawy we własne ręce, nie czekają na TK 

Charakterystyczne jest również to, że wiele sądów rozpatrujących sprawy dotyczące wynagrodzeń, oddalają wnioski strony pozwanej (pracodawcy czyli prokuratury) o skierowanie do Trybunału Konstytucyjnego pytania prawnego dotyczącego kształtowania wynagrodzeń np. w 2022 r. Taki kierunek wskazał Prokurator Krajowy w piśmie do prokuratorów regionalnych w połowie stycznia. Prokurator Dariusz Barski stwierdził w nim, że przywrócenie systemowej waloryzacji wynagrodzeń dla prokuratorów i sędziów jest wskazane, z uwagi na ochronę praw nabytych, wynikających z zasady zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa. Ale - jak dodał - sądy, rozpatrując pozwy dotyczące ustawy okołobudżetowej, nie mogą odmówić jej zastosowania, lecz powinny zwrócić się z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego.

Świątkowski Andrzej Marian: Perturbacje ze stanem spoczynku sędziów i prokuratorów >>

- W ostatnich dniach odbyły się pierwsze rozprawy w okręgu poznańskim w sprawach zainicjowanych przez prokuratorów wnoszących pozwy ws. niesłusznie obniżonych wynagrodzeń. Sąd pierwszej instancji oddalił wnioski strony przeciwnej o zawieszenie postępowania w związku z zawisłą przed Trybunałem Konstytucyjnym sprawą dotyczącą zbadania zgodności z Konstytucją przepisów dotyczących zamrożenia waloryzacji wynagrodzeń sędziów w 2023 r. oraz o skierowanie pytania prawnego do TK, które miałoby dotyczyć zbadania zgodności z Konstytucją przepisów zamrażających waloryzację wynagrodzeń prokuratorów w 2022 r. Decyzje sądu pozwalają zachować optymizm co do podtrzymania, powoli kształtującej się w kraju, linii orzeczniczej, zgodnie z którą sądy pracy samodzielnie orzekają w sprawach obniżonych wynagrodzeń sędziów i prokuratorów i wydają wyroki uwzględniające ich powództwa - mówi prokurator Adam Bach z Prokuratury Rejonowej w Szamotułach, członek ZZPiPP RP.

I dodaje, że taki kierunek pozostaje w zgodzie z tezami podnoszonymi przez samych prokuratorów w pozwach. - Wskazywaliśmy na możliwość dokonania rozproszonej kontroli konstytucyjności przez sądy powszechne, które mają możliwość odmówienia zastosowania przepisu w sposób oczywisty niezgodnego z Konstytucją oraz na irrelewantność z punktu widzenia złożonych przez nas pozwów sprawy zawisłej aktualnie przed Trybunałem Konstytucyjnym, a dotyczącej zamrożenia wynagrodzenia wyłącznie sędziów i to w roku 2023. Mamy nadzieję, że wydanie kolejnych wyroków uwzględniających powództwa będzie dla Rady Ministrów i ustawodawcy jasnym sygnałem o konieczności respektowania ustawowych uregulowań dotyczących wynagrodzeń sędziów i prokuratorów, co skutkować będzie nie tylko odmrożeniem wynagrodzeń w 2024 r., ale stosownym wyrównaniem już w roku bieżącym. Takie decyzje umożliwiłyby zrezygnowanie ze składania pozwów dotyczących obniżenia wynagrodzeń za 2023 r., co część prokuratorów planuje już w chwili obecnej - dodaje.

Czytaj w LEX: Obowiązki prokuratora zawieszonego w czynnościach – kilka uwag wokół art. 150 par. 1 zd. 2 ustawy Prawo o prokuraturze >

Co w uzasadnieniach? 

Jakub Majcherek, prokurator Prokuratury Rejonowej w Krośnie Odrzańskim i również członek ZZPiPP RP wskazuje, że sąd rejonowy uwzględnił jego powództwo. To jedna z tych spraw, w którym nadano wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności. 

W uzasadnieniu sąd wskazał, że zamrożenie pensji prokuratorów miało charakter wybiórczy i w żaden sposób nieuzasadniony. Przyjął również, że to właśnie Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za brak waloryzacji prokuratorskich uposażeń, ponadto odpowiedzialność ponosi  pracodawca, nie inne podmioty sprawujące władze publiczną. Co więcej sąd uznał, że "w zakresie wykonania tego wyroku właściwym reprezentantem Skarbu Państwa jest Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze".

- Wyrok powyższy uznać należy za słuszny. Wpisuje się on w przyjętą w okręgu zielonogórskim linię orzecznicza, biorąc pod uwagę wyroki uwzględniające powództwa wydane przez Sąd Rejonowy w Nowej Soli, dotyczących pozwów prokuratorów Prokuratury Rejonowej w Nowej Soli i Wschowie. Wyrok rozwiewa również wątpliwości dotyczące wykonania zapadłych orzeczeń. To rozstrzygnięcie trafne i podzielające stanowisko, że ewentualne odstąpienie od waloryzacji prokuratorskich uposażeń powinno mieć charakter wyjątkowy i uzasadniony. Nie jest dopuszczalne dokonywanie swobodnych i nieuzasadnionych odstąpień od reguł regulujących kwestii zawartych w Prawie o prokuraturze - wskazuje prokurator Majcherek.
   

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.