Omawiany środek został zaproponowany przez Komisję Europejską w lipcu 2010 r. w ramach starań zmierzających do zagwarantowania obywatelom w całej Europie prawa do rzetelnego procesu sądowego. Komisja wychodząc ze swoją propozycją wskazywała, że dostęp obywateli UE do odpowiednich informacji o przysługujących im prawach w przypadku aresztowania i postawienia zarzutów kryminalnych nie jest jednakowy w poszczególnych państwach UE. W niektórych państwach członkowskich podejrzani otrzymują tylko informacje ustne o przysługujących im prawach procesowych, a w innych informacje na piśmie są przekazywane wyłącznie na żądanie. Tymczasem, skala zjawiska i potencjalnych problemów dla obywateli jest znaczna. Każdego bowiem roku w Unii Europejskiej prowadzonych jest ponad 8 milionów postępowań karnych.
Zgodnie z nowymi przepisami osoby podejrzane o popełnienie przestępstwa będą musiały zostać poinformowane w zrozumiałym dla nich języku o przysługujących im prawach. Dzięki temu każda osoba aresztowana lub podlegająca procedurze europejskiego nakazu aresztowania w państwie członkowskim UE będzie musiała otrzymać pouczenie o prawach zawierające informacje o podstawowych prawach przysługujących tej osobie w toku postępowania karnego. Pouczenie ma być napisane prostym, codziennym językiem. Każdy podejrzany otrzyma to pouczenie zaraz po zatrzymaniu, bez względu na to, czy się o nie zwróci czy nie. W razie potrzeby otrzyma także tłumaczenie pisemne wspomnianego pouczenia.
Pouczenie o prawach będzie zawierać praktyczne informacje o przysługujących oskarżonemu prawach: do adwokata, do informacji o zarzutach oraz, w odpowiednich przypadkach, o prawie dostępu do akt sprawy, do tłumaczenia ustnego i pisemnego w przypadku, gdy dana osoba nie włada językiem postępowania, do niezwłocznego postawienia przed sądem w przypadku zatrzymania.
Komisja Europejska przekazała już państwom członkowskim wzór takiego pouczenia, który zostanie przetłumaczony na 23 języki urzędowe UE.
Omawiana inicjatywa Komisji jest drugim z całej serii działań zmierzających do ustanowienia wspólnych europejskich standardów w postępowaniu karnym. W październiku 2010 r. Parlament Europejski i Rada zatwierdziły już pierwszy wniosek ustawodawczy, który nadał podejrzanym prawo do tłumaczenia pisemnego i ustnego. W czerwcu 2011 r. Komisja przedstawiła trzeci środek mający na celu zagwarantowanie dostępu do adwokata oraz prawa do kontaktu z bliskimi. Wniosek ten jest obecnie przedmiotem dyskusji w Parlamencie i Radzie.
Proponowana dyrektywa w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym zostanie przekazana Parlamentowi Europejskiemu do zatwierdzenia w nadchodzących tygodniach, przed ostatecznym przyjęciem przez ministrów na posiedzeniu Rady.
Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line