Chodzi o wniosek Prokuratora Generalnego z 12 lutego 2021 r. (sygn. akt K 2/21). Wnioskodawca wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych, rozumiany w ten sposób, że wynikający z tego obowiązek Ministra Sprawiedliwości odwołania komornika sądowego po ukończeniu przez komornika 65. roku życia stanowi przejaw bezpośredniej dyskryminacji ze względu na wiek, zabronionej przez wiążące Rzeczpospolitą Polską normy prawa międzynarodowego z art. 45 ust. 1, art. 60 i art. 65 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji RP, a także z art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej oraz z art. 10 w związku z art. 19 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, przez co jest niezgodny z wynikającą z art. 2 Konstytucji RP zasadą demokratycznego państwa prawnego. 

Zgodnie z zaskarżonym przepisem, Minister Sprawiedliwości z urzędu odwołuje, w drodze decyzji, komornika z zajmowanego stanowiska, jeżeli komornik ukończył 65. rok życia. Przepis ten ma zastosowanie do wszystkich komorników sądowych, którzy ukończyli 65 lat w trakcie obowiązywania tej ustawy i nie przewiduje żadnych wyjątków. Decyzja Ministra Sprawiedliwości jest więc decyzją związaną, tj. decyzją podjętą przez właściwy organ administracji publicznej bez możliwości wydania innego rozstrzygnięcia, aniżeli wskazane w przepisie.

Sprawę szeroko opisywało Prawo.pl, bo dotyczyły jej zgłoszenia prawników i komorników, w ramach akcji "Poprawmy prawo" zorganizowanej przez redakcje Prawo.pl i LEX.  

Krzysztof Pietrzak, rzecznik KRK w rozmowie z portalem przyznawał, że przepis nie zyskał aprobaty środowiska komorniczego. - Zdaniem wielu, odwołanie komornika sądowego z chwilą ukończenia 65. roku życia skutkuje traktowaniem komorników w sposób mniej korzystny w porównaniu do innych osób wykonujących prawniczą działalność zawodową i posiadających status funkcjonariusza publicznego lub zawodu zaufania publicznego, mowa więc o notariuszach, sędziach, czy prokuratorach. Dodatkowo można wskazać, że jeżeli w pracy komornika nie odnotowano przypadków istotnych uchybień, a kontrole przeprowadzane w kancelarii takiego komornika kończyły się pozytywną oceną jego pracy, to automatyczne wygaszenie jego uprawnień zawodowych należy ocenić jako ingerencję niezgodną z zasadą proporcjonalności, a idąc dalej należy ją z całą stanowczością ocenić jako dyskryminującą - mówi. 

Czytaj również: Wiek komornika podstawą do odwołania? RPO też dostrzega problem>>

Argumenty nie tylko Prokuratora Generalnego

- Ustawodawca miał prawo przyjąć, że osoba, która ukończyła 65 rok życia - nawet pomimo dobrego stanu zdrowia jak na ten wiek - nie powinna wykonywać już zawodu komornika sądowego. Taka granica wieku jest właściwa, gdyż z jednej strony gwarantuje, że służbę tę pełnią osoby w pełni sprawne, a z drugiej strony powoduje, że do środowiska komorników sądowych mają dostęp młodzi, coraz lepiej wykształceni ludzie - napisał Prokurator Generalny w uzasadnieniu tego wniosku.

Kwestia ta nabrała szczególnego znaczenia po 25 sierpnia zeszłego roku, gdy Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał skargę jednego z komorników od decyzji ministra o odwołaniu go ze stanowiska w związku z ukończeniem 65 lat. W wydanym orzeczeniu NSA podtrzymał wcześniejszy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie o uchyleniu decyzji ministra.

Wyrok NSA>>>

- Należy zgodzić się ze stanowiskiem sądu pierwszej instancji, który stwierdził, że samo osiągnięcie wieku emerytalnego przez komornika nie może uzasadniać jego odwołania, gdyż ani szybkość ani sprawność postępowania nie jest warunkowana wiekiem, lecz charakterem i celem czynności egzekucyjnych. Żadna z czynności egzekucyjnych nie wymaga od nich szczególnej sprawności fizycznej, która wyróżniałaby ich na tle innych zawodów prawniczych - ocenił wówczas NSA.

W uzasadnieniu wniosku do TK Prokurator Generalny zaznaczył jednak, że „w realiach niniejszej sprawy doszło do sytuacji, w której orzecznictwo sądowe wstąpiło w rolę tak ustawodawcy krajowego, jak i prawodawcy unijnego, arbitralnie dokonując wyważania wartości i wyboru tych z nich, którym należy dać prymat. PG wskazał na specyfikę obowiązków komornika, która powoduje, że wymaga się od niego nie tylko pracy biurowej, lecz także podejmowania licznych czynności w terenie, nierzadko poza normalnymi godzinami czasu pracy. Przy czym, jak podkreślił PG, zasadą jest wykonywanie przez komornika czynności osobiście, bez względu na to, czy komornik działa jako organ władzy publicznej, czy jako funkcjonariusz publiczny.

- Niewątpliwie zatem osiągnięcie wieku 65 lat znacząco utrudnia sprostanie przewidzianym ustawowo obowiązkom komornika, co ma negatywny wpływ na prawidłowy przebieg postępowania egzekucyjnego - uważa PG. Według niego, rozumienie tego przepisu o obowiązku odwołania komornika po 65. roku życia w sposób przyjęty w orzecznictwie sądowym niewątpliwie stwarza zagrożenie dla sprawności postępowania egzekucyjnego, a tym samym narusza prawo do skutecznego wykonania orzeczenia. Z tych też powodów - jak uznał PG - art. 19 ustawy "rozumiany jako przepis wprowadzający niedozwoloną dyskryminację ze względu na wiek, jest niezgodny z wyrażoną w art. 2 Konstytucji RP zasadą demokratycznego państwa prawnego". Ponadto także "normy prawa UE nie determinują potraktowania tego przepisu (...), jako wprowadzającego bezpośrednią dyskryminację ze względu na wiek".

W styczniu 2021 r. inną ocenę tego przepisu wyraził Rzecznik Praw Obywatelskich, który wskazywał, że konieczne jest uchylenie regulacji pozbawiającej komorników powyżej 65. roku życia możliwości dalszego wykonywania zawodu wyłącznie z powodu wieku.  Bo, jak podkreślił Adam Bodnar, wobec wyroku NSA brak jest podstaw do dalszego utrzymywania wobec komorników sądowych ustawowego limitu wieku wykonywania zawodu.

Wymóg niezgodny z prawem unijnym 

O tym, że sprawa budzi spore emocje świadczy fakt, że na problem zwracają uwagę nie tylko komornicy. Wskazują przy tym na niezgodność tak ujętych przepisów z wymogami prawa unijnego. 

- Przepisy art. 15a ust 1 pkt 3 oraz art. 19 ust 1 pkt 2 ustawy o komornikach sądowych stanowiące o obligatoryjnym odwołaniu komornika sądowego ze stanowiska wyłącznie z powodu ukończenia 65 roku życia stanowią przejaw dyskryminacji bezpośredniej w rozumieniu art. 2 ust. 2 i art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady nr 2000/78/WE i nie powinny być stosowane - wynika ze zgłoszenia do akcji "Poprawmy Prawo" radcy prawnego Kacpra Tybuszewskiego.  

Art. 2 dyrektywy określa czym jest dyskryminacja i jakie są jej przejawy, a art. 6 ust. 1 wskazano, że Państwa Członkowskie mogą uznać, iż odmienne traktowanie ze względu na wiek nie stanowi dyskryminacji ale pod warunkiem, że w ramach prawa krajowego zostanie to obiektywnie i racjonalnie uzasadnione zgodnym z przepisami celem, w szczególności celami polityki zatrudnienia, rynku pracy i kształcenia zawodowego, i jeżeli środki mające służyć realizacji tego celu są właściwe i konieczne.

Doświadczenie ma istotne znaczenie

Z kolei w ocenie środowiska komorników doświadczenie, nabywane - podobnie jak w przypadku innych prawników - wraz z wiekiem ma duże znaczenie. 

- Charakter pełnionej służby przez komornika mieści się w katalogu zawodów prawniczych, nie różni się on w istotny sposób od innych zawodów zaufania publicznego. Stopień informatyzacji egzekucji jest jednak tak dalece posunięty, iż w znaczący sposób ma wpływ na metodykę pracy komornika sądowego. Stan fizyczny komornika w odniesieniu do osobistego wykonywania przez niego wielu czynności nie ma dziś żadnego znaczenia. Na uwagę zasługuje także fakt, iż dostęp do zawodu komornika jest dziś właściwie nieograniczony. Do środowiska komorników sądowych mają dziś dostęp młodzi, coraz lepiej wykształceni ludzie. Niestety statystyki pokazują, iż zainteresowanie zawodem komornika sądowego jest znikome i z roku na rok spada - dodaje rzecznik. 

I powołuje się choćby na rok 2019, w którym w Izbie Komorniczej w Warszawie aplikację rozpoczęły... cztery osoby. W jego ocenie uregulowanie takie nie determinuje więc włączania młodych osób do zawodu. - Powołanie na stanowisko komornika jest determinowane wieloma określonymi w ustawie czynnikami (art. 11 i następne). W związku z tym nie można powiedzieć, że sposobem na zmianę pokoleniową jest arbitralne określenie granicy wieku odejścia komorników, zwłaszcza, że europejskie tendencje zmierzają w kierunku przedłużania okresu zatrudnienia i pracy z uwagi na fakt, iż coraz dłużej żyjemy oraz kryzys demograficzny - wskazuje. 

 

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.